Een overprikkeld brein
Een overprikkeld brein. Veel mensen hebben er last van. Charlotte Labee heeft er zelfs een boek aan gewijd, getiteld ‘Een overprikkeld brein; meer rust en balans in 10 weken!’, waarin ze belooft dat je binnen een relatief korte tijdspanne meer rust en balans kunt vinden. Als het zo simpel was, dan had ik deze blog niet geschreven, en liepen er heel wat minder mensen rond met spanningsklachten zoals hyperventilatie, hoofdpijn, vermoeidheid, onrustig slapen en prikkelbaarheid – om er maar een paar te noemen. Haar boek geeft zeker waardevolle inzichten. In mijn coachingstrajecten en bosbaden heb ik ook aandacht voor het overprikkelde brein. Maar een overprikkeld brein genezen duurt wel wat langer dan tien weken naar mijn idee.
Wat is nu eigenlijk de oorzaak van een overprikkeld brein? Wat zijn de symptomen, en wat kan je eraan doen. Daarover gaat dit artikel. De helende kracht van de natuur komt daarbij zeker aan bod. Want dat dit een belangrijke remedie is tegen een overprikkeld brein staat voor mij als een paal boven water.
De oorzaak van een overprikkeld brein
We zijn als mens niet in hetzelfde tempo mee-ontwikkeld als de moderne samenleving. Ons brein is nog precies zo als voor de industriële revolutie en is geënt op het leven in de natuur. Hierdoor wordt ons brein overmatig belast en overgestimuleerd als we in een niet-natuurlijke omgeving zijn. En paar specifieke oorzaken van een overprikkeld brein zijn:
-
Digitale Overbelasting: Smartphones, tablets en computers hebben ons veel gebracht. Maar ze zijn ook een integraal onderdeel van ons dagelijks leven geworden. Wordt jij ook onrustig als je je telefoon bent vergeten mee te nemen? Je mist dan toch iets voor je gevoel.
Wat je mist is de constante stroom van informatie, meldingen en berichtjes. Maar deze legt ook een enorme druk op je denkvermogen en verhindert vaak dat je je broodnodige rust neemt. -
Werkgerelateerde stressoren: Door de moderne technolgoie blijft het lijntje met het werk vaak ook buiten werktijd om open. Dit kan tot stress leiden, wat ook weer voor een overprikkeld brein kan zorgen. Er wordt tegenwoordig ook veel meer dan vroeger de nadruk gelegd op beschikbaarheid en productiviteit.
-
Sensorische overload: Ruim driekwart van de Nederlanders woont in een stedelijke omgeving. Hier heersen lawaai, felle lichten en visuele prikkels. Dit kan ook maken dat het zenuwstelsel overweldigen raakt en dit kan bijdragen aan de uitputting van cognitieve reserves.
-
Slaaptekort: Onvoldoende slaap heeft niet alleen invloed op de fysieke gezondheid, maar ook op de cognitieve vermogens. Een tekort aan slaap verhoogt de gevoeligheid voor overprikkeling.
Symptomen van een overprikkeld brein
-
Ademhalingsproblemen en hyperventilatie: Overprikkeling kan leiden tot verhoogde ademhalingsfrequentie en hyperventilatie, wat leidt tot duizeligheid en een gevoel van verstikking.
-
Chronische hoofdpijn: De voortdurende spanning die gepaard gaat met een overbelast brein kan leiden tot frequente en pijnlijke hoofdpijn.
-
Aanhouderende vermoeidheid: Het brein vereist aanzienlijke energie, en wanneer het voortdurend wordt blootgesteld aan prikkels, kan dit leiden tot constante vermoeidheid en uitputting.
-
Verstoord slaappatroon: Een overbelast brein heeft moeite met het loslaten van prikkels, wat leidt tot moeilijkheden bij het in slaap vallen, frequent wakker worden en onrustige dromen.
-
Emotionele labiliteit: Overprikkeling kan de emotieregulatie belemmeren, wat leidt tot prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en een lage frustratiedrempel.
Wat te doen als je last hebt van overprikkeling?
Gelukkig zijn er meerdere strategieën om het brein te kalmeren en de balans te herstellen. Ik besteed hier in mijn coachtrajecten vaak ook aandacht aan als er sprake is van een overprikkeld brein:
-
Digitale detox en beperking: Bewustwording van het digitale gebruik en het nemen van regelmatige pauzes kunnen helpen om de informatiestroom te verminderen. Bewuste keuzes maken dus van wanneer je online wilt zijn, en wat je online wilt meemaken. Het maakt verschil of je gezellige poezenfilmpjes kijkt of in de giftige stroom duikt van reacties die je soms op social media ziet.
-
Stressbeheersingstechnieken: Het aanleren van vaardigheden zoals meditatie, diepe ademhaling en spierontspanning kan het zenuwstelsel kalmeren en veerkracht vergroten. Hier zijn online (misschien een beetje contra-intuïtief als ik het heb over een digitale detox) verschillende tools voor te vinden. Denk ook eens aan yoga nidra (de zogenaamde slaapyoga) of ga een keer bosbaden.
-
Tijd voor zelfzorg: Actief tijd vrijmaken voor ontspanning en hobby’s die jou plezier geven, kan de belasting van het brein verminderen. Sommige mensen hebben er moeite mee om hier tijd voor te maken. Dan kan het helpen om hier een vast moment in de week voor te prikken in je agenda en jezelf dan ook echt te committeren aan die afspraak. Zo ga ik elke donderdagavond zingen bij mijn popkoor. Zingen is ook een remedie tegen stress waarmee de nervus vagus wordt gestimuleerd. Maar dat is weer een onderwerp voor een heel andere blog.
-
Optimalisatie van je slaapomgeving: Het creëren van een rustige, donkere en comfortabele slaapomgeving, samen met het handhaven van een consistente slaaproutine, kan de kwaliteit van je slaap verbeteren. Neem je slaap serieus. Dit is de tijd waarin jouw overprikkelde brein kan herstellen van alle input die het overdag te verwerken heeft gekregen. Slaapgebrek kan tot schade aan de hersenen leiden.
-
Lichaamsbeweging: Lichaamsbeweging is een krachtige bondgenoot bij het kalmeren van een overprikkeld brein. Matige inspanning, zoals wandelen, joggen, fietsen , yoga of een bosbad, stimuleert de afgifte van endorfines – natuurlijke chemische stoffen in de hersenen die bekend staan om hun positieve invloed op stemming en stressvermindering.
Bovendien helpt regelmatige beweging de bloedstroom naar de hersenen te verbeteren, wat kan bijdragen aan cognitieve helderheid en algehele mentale veerkracht. Beweging in de natuur is daarbij nog heilzamer, doordat hier de overprikkeling van de stedelijke omgeving afwezig is en – zoals ik hiervoor al aanstipte – je brein is afgestemd op verblijf in een natuurlijke omgeving. -
Voeding: Net zoals jouw lichaam de juiste voeding nodig heeft om goed te functioneren, heeft ook je brein hoogwaardige voedingsstoffen nodig om optimaal te werken, vooral wanneer het wordt blootgesteld aan veel prikkels. Voedingsmiddelen rijk aan antioxidanten, vitamines en mineralen – zoals verse groenten en fruit, volle granen, noten, zaden en vette vis (of als je net als ik vegetariër bent een supplement met Omega 3 vetzuren) – kunnen bijdragen aan een gezonde hersenfunctie.
Ik nodig je uit …
Voor mij is de natuur een lifesaver. Ik trek er regelmatig op uit om in de natuur te zijn om te herstellen van alle prikkels die ik meekrijg. Ik nodig je uit om met me mee te gaan. In een bosbad als je toe bent aan ontspanning en je de verbinding met de natuur en jezelf wilt herstellen. Of in een coachingstraject als je een verandering in je leven wilt, waar je ondersteuning bij kunt gebruiken.
