Hoe kom je van verlaat verdriet af? Een vreemde vraag? Niet als je bedenkt dat mensen, van wie de vader of moeder jong overleden is, soms decennia later nog met de gevolgen daarvan rondlopen. We noemen dat verlaat verdriet door jong ouderverlies. En dat kan later nog een grote impact hebben. Door overlevingspatronen die een kind ontwikkelt na het overlijden van vader of moeder, loopt het als het eenmaal volwassen is tegen allerlei obstakels aan. Hierdoor is het lastig voluit te leven. Eigenlijk staat zo iemand in een soort overleefstand. Het besef wat er dwarszit is er vaak niet. De link met het vroege overlijden van vader of moeder wordt niet gelegd.
Misschien ben jij wel iemand die jong zijn vader of moeder is verloren. En worstel je al langer met een gevoel dat je niet echt kunt plaatsen. Je hebt het misschien aardig voor mekaar. Een goede baan, een leuke partner (of een leuk singlebestaan), een druk sociaal leven, kinderen misschien en een solide dak boven je hoofd. Toch knaagt er wat. Je mist iets, en je kan daar niet zo goed de vinger op leggen. Het zou zomaar kunnen dat je de vroege dood van je vader of moeder nog niet hebt ‘verwerkt’ (een lelijk woord hiervoor, ik heb het liever over ‘geïntegreerd in je leven’). Want die integratie is wat vaak nodig is om na de dood van je vader of moeder weer voluit verder te kunnen. Ik noem dat ‘van overleven naar krachtig leven’.
Diepe emotionele impact
Jong ouderverlies kan een diepe emotionele impact hebben op een kind. Door het overlijden van de figuur die jou zou moeten beschermen en verzorgen kunnen gevoelens van onveiligheid, verlatenheid en angst ontstaan. Ook kan het de ontwikkeling van jouw identiteit verstoren en je zelfvertrouwen aantasten. Naast deze emotionele impact kan jong ouderverlies ook praktische gevolgen hebben gehad. Het kan hebben geleid tot financiële problemen, bijvoorbeeld als de overleden ouder de kostwinner was. Of misschien is er wel een nieuwe partner in het leven van de overgebleven ouder gekomen die jou niet onvoorwaardelijk accepteerde. Door de rouw van jouw overgebleven ouder, was er misschien ook minder aandacht voor jouw behoeften, en kreeg je het gevoel dat je alles zelf op moest knappen. Al deze gevolgen kunnen ervoor zorgen dat je als kind moeite hebt gehad met rouwen. Dit kan leiden tot problemen op latere leeftijd. Je kan tegen een burn-out oplopen, last hebben van angststoornissen of depressie, relatieproblemen en moeite met het aangaan van nieuwe relaties. Je vindt vooral het leven niet zo eenvoudig als anderen dat lijken te vinden, en je hebt het gevoel dat je iets mist.
Erkenning is de eerste stap
Het is belangrijk om te erkennen dat jong ouderverlies een traumatische gebeurtenis was die nog lang door kan werken in jouw leven. Vaak komt die erkenning pas op latere leeftijd, omdat je hebt geleerd om alles alleen op te knappen. De lastige gevoelens die je mogelijk had, hoorden er gewoon bij, en je ging weer door, zoals je dat altijd gedaan hebt. Je leest nu dit artikel, dat is mogelijk een stap in het erkennen van de volle omvang van wat jou overkomen is. Het is niet gemakkelijk om te beseffen dat de vroege dood van je vader of moeder nog steeds impact heeft op jouw huidige leven. Het is immers al zo lang geleden, en het ging toch altijd goed met je. Maar als je beseft dat je nog iets mist, en dat je daar al die tijd misschien naar op zoek bent geweest, kan er ruimte ontstaan voor persoonlijke groei en een krachtig leven.
Wie was je ouder? En wie ben jij?
Wie was je vader of moeder? En wie ben jij? Wie zou je zijn als je vader of moeder niet op jonge leeftijd overleden was? Dit zijn vragen die draaien om identiteit. Door de traumatische ervaring die je hebt meegemaakt is de ontwikkeling van jouw identiteit als het ware omgebogen. Om er maar even een definitie in te gooien: “Identiteit is het beeld dat iemand van zichzelf heeft en het geheel van eigenschappen en kenmerken die hem of haar als persoon uniek maken. Dit beeld vormt zich in de loop van het leven en wordt beïnvloed door de omgeving en de gebeurtenissen die iemand meemaakt.”
Het verlies van een ouder op jeugdige leeftijd kan de identiteitsontwikkeling van een kind op verschillende manieren beïnvloeden. Het kan ervoor zorgen dat het kind zich anders voelt dan zijn of haar leeftijdsgenoten, zich buitengesloten voelt of moeite heeft om zich te identificeren met anderen. Het kan ook leiden tot gevoelens van eenzaamheid, angst en verdriet, die het kind kunnen belemmeren in het ontwikkelen van een gezonde identiteit.
Aandacht voor het verlies
Een ander aspect dat van invloed kan zijn op de identiteitsontwikkeling van een kind dat een ouder heeft verloren, is de manier waarop de overgebleven ouder en de omgeving van het kind omgaan met het verlies. Als er weinig aandacht wordt besteed aan het verlies of als het kind niet de kans krijgt om te rouwen en zijn of haar gevoelens te uiten, kan dit leiden tot problemen in de identiteitsontwikkeling. Het kind kan zich bijvoorbeeld niet goed hechten aan anderen of moeite hebben met het aangaan van relaties.
Wat je ook ziet is dat het verlies van een ouder juist kan leiden tot een sterke innerlijke kracht en veerkracht bij het kind. Het kan bijdragen aan een dieper begrip van het leven en de waarde van relaties en het kan het kind helpen bij het ontwikkelen van een sterke identiteit en persoonlijkheid. Dit kan ertoe leiden dat iemand zich anders voelt dan anderen. Wat ik veel zie is dat mensen die jong een ouder verloren zijn, zoekende zijn naar wie hun ouder was. Door dit te gaan ontdekken, kan ook een beter begrip ontstaan van wie je zelf ten diepste bent. Ik besteed hier in mijn ‘van overleven naar krachtig leven coachtraject’ ook aandacht aan.
Leven naar je kernwaarden
Als de identiteitsontwikkeling verstoord is, kan dit op latere leeftijd problemen opleveren bij het leven naar je eigen kernwaarden. Het kan zijn dat je als kind tijdens het rouwproces bepaalde overlevingsstrategieën hebt ontwikkeld om met het verlies om te gaan, zoals aanpassingsgedrag of het vermijden van confrontaties met emoties. Deze overlevingsstrategieën kunnen op den duur leiden tot het onderdrukken of negeren van gevoelens en behoeften en tot het niet goed kennen van je eigen kernwaarden. En het niet goed in contact staan met je kernwaarden en deze niet leidend laat zijn in belangrijke keuzes, kan leiden tot een gevoel van ontevredenheid, richtingloosheid en disbalans. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in een baan die niet past bij jouw interesses en kwaliteiten, of een relatie die niet past bij jouw waarden en behoeften.
Het is daarom belangrijk om je eigen identiteit en kernwaarden te herontdekken. Het kan helpen om hierover te praten met een coach, die kan helpen bij het integreren van het vroege verlies in jouw leven en het verkennen van jouw identiteit en kernwaarden. Zo kan je stap voor stap leren om meer in contact te staan met jouw kernwaarden, zodat die weer leidend kunnen zijn in belangrijke keuzes en situaties. En dat kan weer bijdragen aan meer balans, richting en voldoening in jouw leven.
Geef jezelf de tijd
Het proces van verwerking en integratie van verlaat verdriet kost tijd en is niet altijd makkelijk. Je loopt hier al langer mee rond, en misschien heb je het gevoel dat je er klaar mee wilt zijn. Het kan soms ook een uitdagende en emotionele reis zijn, maar uiteindelijk leidt het tot persoonlijke groei en veerkracht. Je gaat van overleven naar krachtig leven. Ik ondersteun je daar graag bij in het ‘van overleven naar krachtig leven’ coachtraject. In vijf coachwandelingen in de natuur gaan we op zoek naar wie jouw ouder was, wie jij als kind was en wie je nu bent. Aan de hand van jouw kernwaarden ga je onderzoeken welke veranderingen je in je leven zou willen zien. Je krijgt meer inzicht in jouw patronen. Maar inzicht zonder actie levert nog niets op, dus we besteden ook aandacht aan die dingen die je daadwerkelijk kunt doen om in actie te komen om jouw krachtige leven vorm te geven.
Wil je eerst nog onderzoeken in hoeverre de vroege dood van je moeder of vader jouw leven heeft beïnvloed? Vraag dan de gratis vragenlijst vroeg verlies aan. Dat doe je door dit formulier in te vullen.
