jong ouderverlies

Verlies van een ouder en pleasegedrag : waar komt het vandaan, en wat doe je ermee?

Waarom sta ik altijd klaar voor de ander?

Verlies van een ouder kan leiden tot pleasegedrag. In mijn praktijk kom ik vaak mensen tegen die een burn-out hebben gekregen doordat ze teveel hooi op hun vork hebben genomen. Ze staan altijd klaar voor de ander, willen iedereen tevreden stellen en voelen zich daardoor constant uitgeput. Ik zie dit vaak bij mensen die op jonge leeftijd hun vader of moeder verloren zijn. Pleasen is een manier geworden om met pijn en onzekerheid om te gaan.

Zo was er Margreet. Ze heeft een verantwoordelijke baan, waarin veel van haar geëist wordt. Zij eist ook veel van zichzelf en staat altijd voor iedereen klaar. “Heb je een vraag, stel hem aan Margreet, zij lost het wel op.” Dat was zo’n beetje het motto van de afdeling waar ze werkte. Totdat ze op de rand van een burn-out zat. Doordat ze altijd voor iedereen klaar stond, kwam ze minder toe aan haar eigen werk, en dat ging mee naar huis, zodat ze steeds minder tijd had voor ontspanning.

Het verlies van een ouder is een ingrijpende gebeurtenis die veel invloed heeft op de ontwikkeling van de identiteit. Veel mensen die een ouder verliezen, ontwikkelen pleasegedrag als een overlevingsmechanisme. Door aan de wensen van anderen te voldoen, hopen ze een gevoel van veiligheid en controle te creëren. Maar uiteindelijk staat dit patroon hun geluk en succes in de weg. Vaak komen ze daar tientallen jaren na het overlijden van hun vader of moeder achter, bijvoorbeeld doordat ze in een burn-out zijn geraakt omdat ze altijd aan het pleasen zijn.

Pleasegedrag, wat gebeurt er als je altijd klaar staat voor de ander

Veel mensen kennen het: de neiging om altijd maar ja te zeggen, om anderen tevreden te stellen, zelfs als het ten koste gaat van je eigen behoeften. Pleasegedrag is het onderdrukken van je eigen wensen en behoeften om aardig gevonden te worden of om conflicten te vermijden. Het is alsof je een masker op hebt, dat je ware zelf verhult. Hoewel dit op korte termijn misschien werkt, heeft het op de lange termijn vaak negatieve gevolgen. Je kunt last krijgen van:

Een burn-out: Door constant aan de wensen van anderen te voldoen, raak je overbelast en uitgeput. Je hebt het gevoel dat je nooit aan je eigen behoeften toekomt. Dit komt doordat je onbewust prioriteit geeft aan de behoeften van anderen boven je eigen welzijn.
Een laag zelfbeeld: Als je voortdurend je eigen behoeften onderdrukt, kan je zelfbeeld eronder lijden. Je gaat twijfelen aan je eigen waarde en hebt het gevoel dat je niet goed genoeg bent. Dat klopt natuurlijk niet, want ieder mens heeft zijn eigen waarde, en je bent goed zoals je bent. Maar doordat je het idee hebt dat je jezelf moet bewijzen naar de ander, en je best moet doen om je waarde te verdienen voel je je leeg van binnen. Je hebt het gevoel dat je niet bestaat, tenzij je iets voor iemand anders doet. Dit kan leiden tot depressieve gevoelens en burn-out.
Relatieproblemen: Pleasegedrag kan leiden tot problemen in je relaties. Je durft je eigen mening niet te uiten en stelt je eigen grenzen niet, waardoor anderen misbruik kunnen maken van je goedheid. Door je eigen mening te onderdrukken, geef je de boodschap af dat jouw gevoelens er minder toe doen. Dit zorgt voor onbalans in de relatie.
Gemiste kansen: Door geen nee te zeggen tegen de ander, laat je je eigen kansen liggen. Je durft niet voor jezelf op te komen en je dromen na te jagen. Of zoals het cliché gaat: Een ‘nee’ naar de ander is een ‘ja’ naar jezelf. De peoplepleaser heeft dit nog te leren.
Lichamelijke klachten: Doordat je altijd alles oppakt wat de ander laat liggen, kom je minder toe aan je ontspanning. Zo kan chronische stress ontstaan. Dit kan leiden tot allerlei lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, vermoeidheid en spierspanning.

Het verband tussen verlies en pleasen

Het verlies van een ouder, vooral op jonge leeftijd, kan een diepe en blijvende indruk achterlaten. Het is een ingrijpende gebeurtenis die veel verdriet, angst en onzekerheid met zich meebrengt. Om deze pijn te verwerken en een gevoel van veiligheid te creëren, ontwikkelen sommige mensen beschermingsmeechanismen. Een van die mechanismen is pleasegedrag.

Waarom ontstaat pleasegedrag na verlies?

Zoeken naar controle: Na een verlies kan de wereld ineens heel onzeker voelen. Door aan de wensen van anderen te voldoen, proberen mensen een gevoel van controle terug te winnen in een situatie die ze niet kunnen beheersen.
Verlangen naar verbinding: Het verlies van een hechte band met een ouder kan een intens gevoel van eenzaamheid veroorzaken. Door aardig te zijn en aan de wensen van anderen te voldoen, hopen mensen connectie te maken en geliefd te worden.
Angst voor afwijzing: Na een verlies kunnen mensen bang worden om opnieuw iemand te verliezen. Door altijd maar ja te zeggen, hopen ze de goedkeuring van anderen te krijgen en zo afwijzing te voorkomen.
Verantwoordelijkheidsgevoel: Soms ontwikkelen kinderen die een ouder verliezen een overdreven gevoel van verantwoordelijkheid. Ze denken dat ze de pijn van anderen moeten verzachten en nemen daarom de behoeften van anderen voor die van zichzelf.

Hoe kan je pleasegedrag overwinnen?

Pleasegedrag kan een normale reactie zijn op een traumatische gebeurtenis zoals het verlies van een ouder. En het is goed om te weten dat dit gedrag af te leren is. En dat begint met bewustzijn. Als je je herkent in wat hierboven staat beschreven, dan kan je je afvragen wat situaties zijn waarin je ‘ja’ zegt tegen de ander, en daarmee ‘nee’ tegen jezelf (ofwel pleasegedrag vertoont).

De matrix van Stephen Covey: Prioriteiten stellen en grenzen stellen

Om te ontsnappen aan de vicieuze cirkel van pleasegedrag, is het belangrijk om je prioriteiten te stellen en grenzen te leren stellen. Een hulpmiddel dat ik in coaching weleens gebruik om dit inzichtelijk te maken is de matrix van Stephen Covey. Deze matrix verdeelt taken in vier kwadranten op basis van urgentie en belangrijkheid.

Kwadrant 1: Belangrijk en urgent. Dit zijn taken die zowel belangrijk als urgent zijn, zoals een deadline halen of een crisis oplossen.
Kwadrant 2: Belangrijk, maar niet urgent. Dit zijn taken die belangrijk zijn voor je langetermijndoelen, zoals persoonlijke ontwikkeling of het versterken van relaties.
Kwadrant 3: Niet belangrijk, maar wel urgent. Dit zijn taken die vaak door anderen aan je worden gevraagd, maar niet bijdragen aan jouw doelen.
Kwadrant 4: Niet belangrijk en niet urgent. Dit zijn tijdverspillende activiteiten, zoals eindeloos scrollen op je telefoon.

Mensen die pleasen, hebben de neiging om vooral in kwadrant 3 te zitten. Door je taken in de matrix te plaatsen, krijg je meer inzicht in waar je je tijd aan besteedt en kun je bewuste keuzes gaan maken. De crisis van een ander is niet aan jou om op te lossen, je hoeft niet altijd aan de verwachtingen van anderen te voldoen, je mag best eens een verjaardag overslaan bijvoorbeeld, en je kan grenzen stellen aan onderbrekingen op je werk door duidelijk te communiceren dat je op bepaalde tijden ongestoord moet kunnen werken.

Niemand zal je hierom veroordelen, en er zal begrip zijn voor jouw standpunt. En als dat begrip er niet is, dan is dat niet jouw probleem. Jij bent eenvoudigweg voor jezelf opgekomen, en dat valt alleen maar te prijzen.

stoppen met pleasen door prioriteiten te stellen

Coaching om afscheid te nemen van je pleaser

Wil je afscheid nemen van de pleaser in je, en wil je ontdekken wat jou drijft, en waar jij ‘ja’ tegen wil zeggen. Coaching kan je helpen om:

Inzicht te krijgen in je pleasegedrag: Door te onderzoeken waar je gedrag vandaan komt, kun je beter begrijpen waarom je je zo gedraagt.
Je eigen behoeften te leren kennen: Het is belangrijk om te leren herkennen wat je zelf nodig hebt en daar ook voor op te komen.
Grenzen te stellen: Het is oké om nee te zeggen en voor jezelf op te komen.
Je zelfvertrouwen te versterken: Door succeservaringen op te doen, bouw je aan een positief zelfbeeld.
Je verdriet te integreren in je leven: Het verlies van een ouder is een ingrijpende gebeurtenis die veel tijd en aandacht vraagt. In coaching door mij is hier ruimte voor.

In de coachtrajecten die ik aanbied geef ik aandacht aan deze thema’s en aan dat wat jij op dit moment lastig vindt in je leven, zodat je met nieuwe inzichten nieuw gedrag kunt gaan vertonen. Dus ben je klaar om afscheid te nemen van pleasegedrag? Neem dan contact op voor een gratis kennismakingsgesprek. Met de knop hieronder kan je een afspraak met me inplannen. We praten een half uur en onderzoeken of coaching door mij jou verder kan helpen.

Ja, ik wil weten of coaching mij verder helpt!

Het verlies van vader of moeder draag je een leven lang mee

Jong ouderverlies : de impact van een overleden vader of moeder

jong ouderverlies, verlaat verdriet

Heeft jong ouderverlies invloed op de rest van je leven? Die vraag stelde ik op een dag nietsvermoedend aan Google. Toen ik op mijn tiende mijn vader verloor, stond ik er niet bij stil hoe dit mijn verdere leven zou bepalen. Het verlies van mijn vader was een hele verdrietige gebeurtenis, maar pas veel later, toen ik vastliep in een burn-out, begon ik het verband te zien tussen zijn vroege overlijden en mijn eigen struggles. Je vader of moeder verliezen op zo’n jonge leeftijd is iets dat je hele leven doorwerkt. En vaak merk je dat pas veel later.

Ik voelde me altijd anders dan andere kinderen van mijn leeftijd. Ik schaamde me en wilde niet zielig gevonden worden. Veel later, toen ik tegen een burn-out aanliep, merkte ik dat mijn manier van omgaan met het leven, zoals het gebrek aan zorgeloosheid, niet alleen voortkwam uit mijn karakter, maar diep verbonden was met het verlies van mijn vader. Ik vond het leven vaak best lastig, maar ik gooide dat op ‘de aard van het beestje’.

Er ging een wereld voor me open toen ik de website van Titia Liese ontdekte. Zij omschreef precies wat ik altijd had gevoeld. En er was een naam voor: ‘verlaat verdriet’. Titia Liese is een pionier op het gebied van jong ouderverlies, en heeft van verlaat verdriet haar levenswerk gemaakt. Zij legt uit dat, hoewel iedereen het verlies van een vader of moeder anders ervaart, er ook veel overeenkomsten zijn tussen mensen die jong een ouder verliezen. En juist die overeenkomsten maakten dat ik zoveel herkenning voelde toen ik op de website van Titia begon te lezen.

Jong ouderverlies maakt gevoelig voor burn-out

Als je op jonge leeftijd je vader of moeder verliest, wordt vaak onderschat hoe groot de impact daarvan kan zijn. Door de omgeving, maar niet in de laatste plaats door de betrokkene zelf. Als je jong bent als je vader of moeder overlijdt, ben je nog volop bezig met het vormen van je identiteit. Je bent als het ware nog niet ‘af’ om met dit grote verlies om te gaan en dat kan leiden tot het ontwikkelen van bepaalde overlevingspatronen. Deze patronen kunnen, zonder dat je het doorhebt, de basis leggen voor uitdagingen later in het leven, en ze kunnen zelfs tot een burn-out leiden.

Overlevingspatronen bij jong ouderverlies

Titia Liese heeft het over de kenmerkende patronen van verlaat verdriet. Deze patronen zijn bedoeld om met de pijn om te gaan. Voor iemand die jong zijn vader of moeder verliest, kunnen die patronen bijvoorbeeld zijn:

Je altijd aanpassen aan de verwachtingen van anderen;
Moeite hebben met het stellen van grenzen;
Een gebrek aan zelfvertrouwen;
Het gevoel hebben altijd alles alleen te moeten doen
Altijd alles onder controle willen houden;
Geen hulp kunnen vragen;
Altijd waakzaam zijn.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van overlevingspatronen die kunnen leiden tot stressklachten en uiteindelijk een burn-out. Verlies van een vader of moeder, kan je dus blijven achtervolgen in je volwassen leven, vooral als je nooit de tijd hebt genomen om het rouwproces volledig door te maken. Ik schreef er een e-book over dat je met dit formulier kunt aanvragen.

De eerste burn-out golf door niet-genomen rouw

In haar mooie boek, Van burnout naar levenszin, omschrijft Jane Alice Coerts hoe de eerste burn-out golf eind twintigste eeuw kon ontstaan. “De generatie X, geboren tussen 1956 en 1970 … is praktisch ingesteld, zelfredzaam en relativerend, met ouders die jong waren tijdens de wederopbouw. Ze zijn loyaal aan hard weken en de no-nonsensmentaliteit van hun ouders, worden snel volwassen en streven ernaar goed uit de economische crisis te komen. Trouw aan hun ouders en de maatschappelijke context is er weinig ruimte om stil te staan bij persoonlijke verliezen. In een poging hun ouders te ontlasten, dragen ze hún verlies; bijvoorbeeld hun oorlogstrauma’s, verdriet over hun jong overleden ouders, broers, zussen, of kinderen. Het eigen persoonlijke verdriet wordt ondergeschikt aan dat van de ouders en verdwijnt naar de achtergrond. Dit niet nemen van de eigen pijn, de eigen rouw, de opeenstapeling van hun niet verteerde verlieservaringen, heeft uiteindelijk bijgedragen aan de eerste burn-out golf aan het einde van de twintigste eeuw”.

Verlies van vader of moeder kan leiden tot burnout

In mijn praktijk kom ik opvallend vaak vrouwen tegen uit generatie X, die al heel lang rondlopen met verlaat verdriet. Na dertig, veertig, vijftig jaar komen zij nog steeds terug bij de niet genomen rouw om hun jong overleden vader of moeder. Ik heb hier ook de titel van mijn e-book op gebaseerd: Verlaat verdriet vergaat niet. Want ook al is het lang geleden, de gevolgen van jong ouderverlies draag je een leven lang mee. Door de aangenomen patronen hebben generatie X’ers die hun vader of moeder jong verloren zijn moeite met het omgaan met verlieservaringen. Ze hebben de neiging ‘sterk te zijn’, ‘door te gaan’ en verdrietige emoties eronder te houden.

Geen plaats voor rouw

De druk om sterk te blijven en door te gaan is er niet alleen voor generatie X. Dezelfde overlevingspatronen die ontstaan na het overlijden van een ouder spelen bij de jongere generaties (millenials en Gen Z). Voor hen wordt de omgang met het vroege verlies van vader of moeder zo mogelijk nog gecompliceerder, omdat zij opgroeien in een wereld waarin ongeluk geen plaats lijkt te hebben. Dirk de Wachter zegt daarover in zijn boek ‘de kunst van het ongelukkig zijn’: “Op Facebook wordt een lastig leven niet gewenst. Successen deel je, maar de tegenslagen kun je beter voor jezelf houden. Alles wat niet gelukkig en geweldig is, is ongewenst en abnormaal. Erger nog: wie minder geluk heeft, wordt daarop afgerekend. Wie niet mee kan in de gelukscarroussel, heeft te weinig wilskracht getoond. En heeft het dus zichzelf te verwijten. “…. Kom dan maar eens aan met een dode vader of moeder. Ook voor deze generaties kan verlaat verdriet dan ook op de loer liggen.

Verlies ‘verwerken’ : Het verdriet aankijken om weer verder te gaan

In het e-book ‘Verlaat verdriet vergaat niet‘ geef ik handvatten die kunnen helpen om de gevolgen van jong ouderverlies te aanvaarden, en een leven te bouwen op de fundamenten van jouw verlies. Het delen van jouw verhaal is een eerste stap, want je bent niet de enige, en het is niet gek dat je nog steeds verdriet hebt om de dood van je vader of moeder, en de gevolgen die het heeft gehad voor de rest van jouw leven. Als je met jouw verlaat verdriet aan de slag gaat, dan kan dat je veel opleveren. Als je dat wilt, ondersteun ik je daar graag bij.

Wandelcoaching bij verlies van vader of moeder

Wandelcoaching bij verlies en burn-out

Ik ben Ada de Vette; oprichter van Agaat coaching en forest bathing.

Op jonge leeftijd verloor ik mijn vader, wat een grote impact op mijn leven had. Lang heb ik mijn verdriet weggestopt, maar rond mijn vijftigste begon ik het echt te voelen. Dit proces, vaak ‘verlaat verdriet’ genoemd, heeft me uiteindelijk sterker gemaakt. Nu begeleid ik anderen die hetzelfde meemaken, zodat ook zij hun eigen pad kunnen kiezen, met een positieve blik op het leven. De natuur speelt hierin een belangrijke rol, en via coaching en forest bathing help ik anderen zich weer te verbinden met zichzelf.

Vroeg verloren – nooit vergeten

jong ouderverlies, verlaat verdriet

De kracht van het delen van je verhaal als je vroeg je vader of moeder verloren bent

Op donderdag 11 juli zond de VPRO de documentaire ‘vroeg verloren’ uit. Een documentaire over de lange termijn gevolgen van de vroege dood van de moeder van ‘hoofdpersoon’ Liesbeth Rasker en de verhalen van vier ervaringsgenoten.

Er is de laatste tijd gelukkig meer belangstelling voor de gevolgen van de vroege dood van vader of moeder (of beiden). Er is namelijk veel onverwerkte rouw onder volwassenen. Rouw die uit de kindertijd stamt, en pas jaren later kan zorgen voor zaken als depressieve gevoelens, eenzaamheid of burn-out. Ervaringsdeskundigen delen hun verhaal, zoals bijvoorbeeld gebeurt in de korte film ‘facking vaderdag’, het debuut van filmmaker Sacha Stouthamer, waarin zij laat zien wat het voor haar betekende om haar vader op jonge leeftijd te verliezen. De film ‘all of us strangers’ (de briljante speelfilm waarin jong ouderverlies een hoordrol speelt) is ook zo’n recent voorbeeld.

Maar nu dus de documentaire ‘vroeg verloren’ .

Het is een zorgvuldig gemaakte documentaire. De regisseur Tessa Louise Pope volgt Liesbeth Rasker vier jaar lang om deze documentaire te kunnen maken. En Liesbeth gaat in deze tijd de rouw aan die ze nooit ervaren heeft om haar moeder die overleed toen ze nog maar 10 jaar oud was.

Dat is wat ik veel zie bij mensen die jong zijn als ze hun vader of moeder verliezen. Ze gaan door alsof er niets aan de hand is. Een uitspraak van Rasker:

Mijn moeder is dood, maar dat is oké’

Ik hoor dat vaker, en heb zelf ook lang met dit soort mantra’s geleefd. Het is een afweermechanisme waarmee je de buitenwereld buitensluit, om jezelf te beschermen tegen pijn. Want het is natuurlijk niet oké als je zo vroeg je vader of moeder verliest. Maar door te zeggen dat het oké is, bescherm je jezelf tegen het voelen van deze oude pijn. Op die leeftijd heb je nog geen andere manier om ermee om te gaan, en je gevoel wordt als het ware ‘afgesneden’. Daarom vinden veel mensen die jong een ouder verloren het zo moeilijk om bij hun gevoel te komen.

Twijfel over het delen van je verhaal

Liesbeth Rasker wilde helemaal geen film maken over zichzelf. Ze dacht ” ja jeetje, er zijn zo veel mensen die veel ergere dingen hebben meegemaakt. Het is me na de dood van mijn moeder allemaal alsnog heel goed afgegaan, het leven: ik ben gezond, ik heb een huis, het heeft me nooit aan iets ontbroken. Dus wie ben ik om hier dan een heel zielig verhaal op te gaan hangen? Meid, get over yourself, dat soort dingen heb ik nogal veel tegen mezelf gezegd.’

En toch is deze film er gekomen. En dat is maar goed ook, want veel mensen die vroeg een ouder zijn verloren hebben de neiging om net als Liesbeth hun verhaal te bagatelliseren. Ze hanteren een hiërarchie van ongeluk, en het feit dat ze goed terecht zijn gekomen geeft ze naar hun gevoel geen recht van spreken. “Er zijn toch ergere dingen in de wereld” is een typische uitspraak van iemand die jong een ouder verloor. En dat terwijl bekend is dat de gevolgen van jong ouderverlies op latere leeftijd heel groot kunnen zijn. Ik schreef een e-book over de levenslange gevolgen van jong ouderverlies

Deel je verhaal met ervaringsgenoten

Sinds dit jaar organiseer ik ‘verlaat verdriet vergaat niet’ wandelingen, waarin mensen die als kind een ouder verloren zijn hun verhaal kunnen delen met ervaringsgenoten. Ik spreek ook liever over ervaringsgenoten dan over lotgenoten, omdat mensen die zo jong iets ernstigs meemaken wel een ervaring delen, maar niet hun lot.

Trauma is namelijk niet wat je overkomen is, maar dat wat deze gebeurtenis met je heeft gedaan. En dat is voor iedereen die vroeg een ouder verliest heel verschillend.

Wat wel overeenkomsten zijn is het zwijgen over de dood, het negeren van negatieve gevoelens, en het gaan vertonen van please gedrag. Ook komen problemen met het aangaan van relaties voor en kan er sprake zijn van bindings- of verlatingsangst.

Veel van deze gevolgen worden nooit gekoppeld aan de vroege dood van een ouder. Voordat de erkenning er is, wordt gedacht dat dat nu eenmaal de aard van het beestje is.

Ik heb zelf ervaren hoe behulpzaam het was mijn verhaal te delen met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Ik was opeens niet meer die eenling die het leven lastig vond. Er waren meer mensen zoals ik. Dat is de kracht van het delen van je verhaal met ervaringsgenoten (lotgenotencontact).

Coaching bij vroeg verlies

In mijn praktijk coach ik vaak mensen die op jonge leeftijd een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt.
Voor mensen die vroeg een ouder zijn verloren is het traject ‘de kracht van verlaat verdriet’. Hierin staat de kracht van verlaat verdriet centraal. Want dat wat je hebt meegemaakt heeft jou gevormd tot de persoon die je nu bent. Met jouw kwaliteiten en jouw valkuilen. Als je het vroege verlies gaat erkennen, kan het helen beginnen. Ik ondersteun jou daar graag bij. Zodat je net als de hoofdpersoon uit ‘Vroeg verloren’ steeds dichter bij je overleden ouder komt en gaat ontdekken wie jij ten diepste bent. Je gaat meer betekenis ervaren en doordat je de pijn mag voelen zal ook vreugde weer plaats in je leven krijgen.

Ik gun je dat van harte. Wil je meer weten over wat ‘de kracht van verlaat verdriet” traject inhoudt? Klik dan op de button hieronder voor meer informatie.

Ada de Vette : coach bij verlaat verdriet

De kracht van verlaat verdriet

meditatief schrijven Pantoum verdriet verwerken

Meditatief schrijven = schrijven vanuit je hart

jong ouderverlies, persoonlijke ontwikkeling, verlaat verdriet

Hoe meditatief schrijven kan helpen verdriet uit het verleden te verwerken

Meditatief schrijven : wat is het? En hoe kan het je helpen om verdriet uit het verleden te verwerken?
In mijn wandelcoaching in Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen gebruik ik verschillende manieren om mijn klanten te helpen hun binnenwereld te verkennen en emotionele obstakels te overwinnen. Een van de technieken die ik weleens inzet is meditatief schrijven. Meditatief schrijven is een bijzondere manier van schrijven. Het helpt je om écht naar binnen te gaan en naar boven te halen wat nog niet ont-dekt is. Hierdoor kan je nieuwe inzichten krijgen in wat jou beweegt. Je ontdekt patronen in je denken en emoties waarvan je je misschien nog niet bewust was.
Een specifieke vorm van meditatief schrijven, die heel fijn kan zijn voor mensen die verdriet uit het verleden willen verwerken, is de Pantoum.

In dit artikel leg ik uit wat meditatief schrijven inhoudt en hoe de Pantoum je kan helpen om oud verdriet los te laten en te helen. Ik heb voor het eerst kennisgemaakt met de Pantoum tijdens een biografische retraite met één van de grondleggers van verlaat verdriet werk; Titia Liese. En sindsdien ben ik van deze dichtvorm gaan houden.

Ik hoop dat je het ook een keer probeert. Daarom geef ik verderop in dit artikel de structuur van de Pantoum en een voorbeeld van een Pantoum die ik schreef om de band met mijn overleden vader weer te voelen. Ook kan je je aanmelden voor de workshop ‘meditatief schrijven in de natuur’ die ik in Rotterdam verzorg.

Meld je aan voor de workshop 'meditatief schrijven in de natuur' op zaterdag 17 augustus

Wat is meditatief schrijven?

Meditatief schrijven is een methode waarbij je je gedachten en gevoelens op papier zet op een manier die lijkt op meditatie. Het doel is om je bewustzijn te verdiepen en je innerlijke wereld te verkennen. Net als bij meditatie, richt je je aandacht op het huidige moment en laat je gedachten en emoties vrij stromen zonder oordeel. Het verschil is dat je bij meditatief schrijven deze gedachten en emoties vastlegt op papier.

Deze vorm van schrijven helpt je om je gedachten te ordenen, je emoties te begrijpen en je geest te kalmeren. Door regelmatig meditatief te schrijven, kun je stress verminderen, je concentratie verbeteren en een dieper inzicht krijgen in jezelf en je leven.

De Pantoum: een krachtige vorm van meditatief schrijven

Een van de vormen van meditatief schrijven die ik aanraad, bijvoorbeeld voor het verwerken van verdriet uit het verleden, maar ook omdat het gewoon fijn is om te doen, is de Pantoum. De Pantoum is een klassieke dichtvorm met wortels in de Maleisische poëzie, die zich kenmerkt door herhaling en ritme. Deze herhaling biedt structuur en kan een rustgevend effect hebben, wat het een ideaal hulpmiddel maakt voor reflectie en emotionele verwerking.

Structuur van de Pantoum:

1. Een Pantoum bestaat uit een reeks van vierregelige strofen (kwatrijnen).
2. De tweede en vierde regel van elke strofe worden herhaald als de eerste en derde regel van de volgende strofe.
3. De laatste strofe van de Pantoum herhaalt regels uit de eerste strofe, waardoor een cirkelvormige structuur ontstaat.

Structuur Pantoum Schrijven vanuit je hart

Hoe de Pantoum kan helpen bij het verwerken van verdriet

De repetitieve structuur van de Pantoum kan bijzonder helend zijn voor mensen die worstelen met verdriet uit het verleden. Hier zijn enkele manieren waarop deze vorm van meditatief schrijven je kan helpen:

1. Veiligheid door Herhaling:

De herhaling in de Pantoum biedt een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid. Dit kan bijzonder geruststellend zijn wanneer je met moeilijke emoties werkt. De eerste keer dat je het opschrijft kan ongemakkelijk zijn, en de herhaling maakt dat je het gevoel beter kan accepteren.

2. Diepe Reflectie:

Door de herhaling van regels krijg je de kans om dezelfde gedachten en gevoelens vanuit verschillende hoeken te bekijken. Dit bevordert een diepere reflectie en kan leiden tot nieuwe inzichten en perspectieven op je verdriet en je verlate rouw.

3. Emotionele Verwerking:

Het herhalen van emoties en herinneringen in een gestructureerde vorm kan helpen om deze gevoelens te verzachten en te integreren. Het proces van schrijven zelf werkt als een manier om emotionele ballast los te laten. Telkens verschuift de nadruk die er in een zin ligt op een woord.

4. Creatieve Expressie:

De Pantoum nodigt uit tot creativiteit. Het spelen met woorden en ritme kan een bevrijdende ervaring zijn en helpt je om je emoties op een nieuwe manier te uiten. Je hoeft de zinnen ook niet letterlijk te herhalen. Je kan ermee spelen. Zoals in het voorbeeld hierna ‘mijn vader’ verandert in ‘Pap’ en ‘Papa’. Ik schreef deze Pantoum tijdens een biografische retraite met de grondlegger van verlaat verdriet werk, Titia Liese, in het prachtige Codiponte.

Voorbeeld van een Pantoum - schrijven vanuit je hart

De Pantoum als middel om je binnenwereld te verkennen

Meditatief schrijven, en in het bijzonder de Pantoum, biedt een krachtig hulpmiddel om verdriet uit het verleden te verwerken. Door de structuur en herhaling creëert de Pantoum een veilige ruimte voor reflectie en emotionele expressie. Als wandelcoach zie ik de positieve impact van deze techniek keer op keer. Probeer het meditatief schrijven eens, en je zal ontdekken dat het je helpt om je binnenwereld te verkennen. En daar gebeuren de mooiste dingen!

Ben je nieuwsgierig geworden naar mijn manier van coachen, en wil je weten of coaching in de natuur bij je past? Stuur me dan een berichtje via het contactformulier. Of misschien wil je wel proeven aan wat meditatief schrijven voor jou kan doen. Klik dan op de knop hieronder.

Meld je aan voor de workshop 'meditatief schrijven in de natuur' op zaterdag 17 augustus

Afscheid nemen als je jong je vader of moeder verloren bent

coaching, jong ouderverlies, persoonlijke ontwikkeling, verlaat verdriet, wandelcoaching

Als je als kind je vader of moeder verliest, leer je al heel jong om afscheid te nemen. Tegen wil en dank en niet zelf gekozen. Maar wat als die ervaring je later in je leven parten gaat spelen. Als je moeite hebt om gezonde relaties aan te gaan of vast te houden? En als je moeite hebt om afscheid te nemen van ongezonde relaties. Het zijn allemaal patronen die voort kunnen komen uit jong ouderverlies. Ik kom ze allebei tegen in mijn praktijk.

Vasthouden

Nee
Nog niet
Het wordt beter
Ik laat niet los
Bang

Te lang vasthouden

Bang om opnieuw te verliezen, blijven mensen soms hangen in banen, vriendschappen of relaties die niet goed voor zie zijn. Ze verdragen ongezonde situaties en zetten hun eigen geluk op het spel.

Neem Bianca. Zij is een harde werker en werkt al jaren voor dezelfde baas. Ze pakt daar alles aan en loopt het vuur uit haar sloffen. Maar eigenlijk heeft ze het al lang niet meer naar haar zin. Ze is in deze baan gerold en ze doet het heel goed, maar ze krijgt geen waardering en zelf vind ze het werk ook al lang niet meer leuk. “Er is overal wel wat” zegt ze tegen mij. En ondertussen heeft ze bijna dagelijks hoofdpijn, slaapt ze slecht en kan ze niet ontspannen. Een burn-out dreigt. Als ik vraag hoe ze naar haar situatie kijkt zegt ze: “Ik zou wel iets anders willen, maar ik durf niet”.

Plotseling afkappen

De angst voor verlies kan ook leiden tot het vermijden van diepe emotionele verbinding. Mensen met bindingsangst sluiten zich af en saboteren relaties, waardoor ze telkens weer alleen achterblijven. Doordat ze die diepere verbinding niet aangaan, voeren zij een eenzame innerlijke strijd. Ze laten niet merken wat er bij hen van binnen speelt. Totdat de maat vol is, en de deur met een klap dicht gaat. Verbinding verbroken.

Neem Janneke. Ze heeft een goed lopend bedrijf, een leuke relatie en een dito huis. Toch knaagt er iets. Ze vindt bij haar vriend niet wat zij zoekt. Ze verlangt naar de relatie zoals ze die had met haar ex, maar met haar huidige partner praat ze niet over wat ze mist in hun relatie. Nu belt ze mij. Ze heeft het uitgemaakt. En weet nu even niet meer hoe ze verder moet.

Loslaten

Knal
deur dicht
met een klap
Iedereen die erbij is
verbijsterd

Afscheid nemen doet pijn

Afscheid nemen kan een pijnlijk proces zijn. In mijn coachtrajecten is dit vaak een thema wat speelt. Enerzijds het te lang vasthouden aan wat niet meer dient, en anderzijds het plotseling afkappen van een relatie (zij het op werk-, vriendschaps- of liefdesgebied), voor de buitenwereld schijnbaar zonder duidelijke aanleiding.

Natuurcoaching kan helpen om een verlaat rouwproces in te gaan, om zo de vroege dood van een ouder te verweven met het leven dat je nu leidt. In de natuur, omringd door rust en ruimte, ga je:

Contact maken met je gevoelens: Het ervaren van verdriet, boosheid en angst om wat er in je jeugd gebeurd is, is normaal. Door deze gevoelens te erkennen en te uiten, ga je merken welke emotie van nu is, en welke van toen. Want vaak is je reactie in het heden ingegeven door wat jou in het verleden is overkomen.
Leren omgaan met afscheid: Afscheid nemen is een pijnlijk, maar onvermijdelijk onderdeel van het leven. In de natuur leer je te accepteren dat dingen veranderen en dat loslaten soms de beste keuze is. Zoals een boom haar bloesem laat vallen in de lente, om in de zomer vruchten te kunnen dragen.
Zelfvertrouwen en veerkracht ontwikkelen: Door te ervaren dat je de kracht hebt om tegenslagen te overwinnen, groeit je zelfvertrouwen en veerkracht. De eerste stappen in dit proces heb je al gezet, op het moment dat je ouder overleed. Je bent doorgegaan en ondanks het verlies groot gegroeid. En dat is iets om trots op te zijn. Wat je nu mogelijk ervaart aan moeilijke emoties of hindernissen in je leven, kan je ook overwinnen.

Ondersteuning bij verlaat rouwproces

Herken je jezelf in wat hierboven beschreven staat? Vind je afscheid nemen soms ook zo lastig? Ben je klaar om te werken aan je verleden, om een mooie toekomst vorm te gaan geven en kan je daar ondersteuning bij gebruiken? Neem dan contact met me op, dan kan je ontdekken of coaching in de natuur jou hierbij kan ondersteunen.Je kan me een berichtje sturen via Whatsapp, of e-mail. Of plan een afspraak in voor een telefoongesprek. Dat kan eenvoudig, via deze kalender.

Film over jong ouderverlies : ‘All of us strangers’

jong ouderverlies, verlaat verdriet

Terug naar vroeger om verder te komen

Een film over jong ouderverlies. Als je ernaar zoekt zijn er best wel wat films over dit thema vinden. Deze week zag ik een film die mij zo raakte, dat ik vond dat ik hem met je moest delen. ‘All of us strangers’ draait nu nog in de bioscoop, en lees je dit bericht later, dan is hij vast op een van de streamingdiensten te vinden. Want het is een briljante film over jong ouderverlies.

Zakdoeken mee, want je wordt geheid geraakt door deze film. Het acteerwerk door Andrew Scott (Adam), Paul Mescal (Harry), Jamie Bell (vader) en Claire Foy (moeder) is subliem. Net als de cameravoering en regie. Maar laat ik hier niet de filmrecensent uithangen. Want dat ben ik niet!

Een verhaal van eenzaamheid en liefde

Ik werd gegrepen door het verhaal. Dat is een verhaal van eenzaamheid en liefde. De romantische liefde tussen Adam en Harry, en de ouderlijke liefde van vader en moeder voor Adam.

Adam verliest zijn ouders door een verkeersongeval als hij 11 jaar oud is. Hij krijgt decennia later de kans om zijn ouders nog een keer te ontmoeten. Hij praat in zijn volwassen versie met zijn ouders, die niet zijn meegegroeid. Ze zijn nog dezelfde leeftijd als toen hij ze als 11 jarige voor het laatst in levende lijve zag.

En terwijl hij teruggaat in de tijd, uit de kast komt tegenover zijn moeder, die nooit heeft geweten dat Adam homoseksueel is, en eindelijk de hug krijgt van zijn vader die hij in zijn kindertijd nooit gehad heeft, bloeit de liefde tussen Adam en Harry op.

De kracht van liefde

‘The power of love’ van Frankie goes to Hollywood speelt onder de laatste scenes van de film. Voor mij was de kracht van liefde ook het belangrijkste thema in de film, die ook zo samenhangt met jong ouderverlies en de eenzaamheid die kan zijn ontstaan doordat je je niet volledig verzoend hebt met de relatie die je met je vader of moeder had. Het kan dan lastig zijn om je volledig over te geven aan een romantische relatie. En om je over te geven aan het leven.

Dat is wat mij betreft het verhaal dat deze film over jong ouderverlies vertelt. Het is een hartverscheurende film, maar ook een film die gaat over hoop. Als je teruggaat in de tijd en in de relatie die je met je ouders had, dan ontstaat er weer stroming in je leven. Zo heb ik dat ten minste ervaren toen ik mijn ‘verlaat verdriet’ proces in ging en de band met mijn overleden vader herstelde.

Lees meer over de gevolgen van jong-ouderverlies in mijn gratis e-book

De setting van deze film in de jaren tachtig, de muziek en de aankleding brachten mij helemaal terug in die tijd. Dat maakte het voor mij bijna onverdraaglijk dat het licht in de biosocoop aanging voordat de aftiteling was afgelopen. Tranen met tuiten, maar ook warme gevoelens als ik nu nog terugdenk aan de film.

Zakdoeken mee dus. Ga jij deze film kijken, of heb je hem al gezien? Ik ben heel benieuwd. Laat het me gerust weten via de mail.

PS. Tips voor films over jong ouderverlies

Misschien heb jij ook wel tips voor films over jong ouderverlies. Ik ben daar wel benieuwd naar. En wie weet, als ik voldoende tips binnenkrijg, maak ik er wel een serie blogs over. Hier alvast mijn volgende tip: Ga ‘the secret life of Water Mitty’ kijken. Over een dagdromer die in een fantasiewereld verdwijnt om aan zijn saaie bestaan te ontsnappen. En in het echte leven fantastische avonturen mee gaat maken. Ook hij verloor zijn vader toen hij nog kind was, en heeft zijn leven daardoor op een zijspoor gezet. Nu gaat hij het leven. Met beelden van prachtige natuur van IJsland tot Afghanistan en mooi spel van Ben Stiller. Nu te zien op Disney+!

Meer inspiratie?

Wil je vaker geïnspireerd worden, of op de hoogte zijn van de data van mijn bosbaden? Schrijf je dan in voor mijn inspiratiemail. Ik deel daar geregeld over ontspannen in de natuur, burn-out preventie, jong ouderverlies, persoonlijke ontwikkeling en wat me maar te binnen schiet. Inschrijven is gemakkelijk, met onderstaand formulier. Uitschrijven ook, met een druk op de knop onderaan iedere e-mail die je van me krijgt.

gevoel van richting kwijt - ikigai Schiedam

Gevoel van richting kwijt na jong ouderverlies

jong ouderverlies, verlaat verdriet

“Ik ben mijn gevoel van richting kwijt. Eigenlijk heb ik nooit geweten wat ik wilde worden. De opleiding social work deed ik, omdat iedereen vond dat ik zo goed kan luisteren. Maar al tijdens de opleiding wist ik dat dit het niet was voor mij. Maar wat dan wel? Ik weet het nu jaren en baantjes later nog steeds niet, en ik ben bang dat ik het nooit zal weten”.

Ik hoor het vaker van mensen die in hun jeugd hun vader of moeder verloren zijn. Er is een bepaalde richtingloosheid in hun leven, ze weten niet hoe ze hieraan kunnen ontsnappen, en dat weegt zwaar op ze. Zo ook bij deze coachee tijdens een wandeling in Schiedam. Ze was haar moeder verloren toen ze nog kind was en had nooit de ruimte gevoeld om stil te staan bij wat ze nu later écht wilde worden. Ze had haar opleiding wel afgemaakt, maar bij haar eerste baan als hulpverlener liep ze bijna tegen een burn-out op. Daarna volgden nog andere banen buiten de hulpverleningssector waar ze na verloop van tijd weer op uitgekeken was. Ze wist nog altijd niet wat ze later wilde worden, en dat later was voor haar gevoel nu toch echt aangebroken, ze had geen gevoel van richting in haar leven, en dat wilde ze vinden. Dat was voor haar de aanleiding om mij in te schakelen voor een coachtraject.

Voor veel jongeren is het lastig om hun studiekeuze te bepalen, daarin zijn mensen die op jonge leeftijd hun vader of moeder verloren niet uniek. Wat wel uniek is, is dat ze hun studiekeuze in veel geval laten bepalen door wat de mensen om hen heen aan kwaliteiten in ze zien, zonder dat die kwaliteiten aansluiten op wat ze nu echt willen. Je kent misschien dit plaatje wel:

Dit is het Ikigai model. Ikigai is een Japans concept dat staat voor datgene waar jij betekenis uit haalt, waar jij je bed voor uitkomt. ‘Iki’ betekent leven, en ‘gai’ waarde of doel. In je ikigai komen vier elementen samen: dat waar je van houdt, dat wat de wereld nodig heeft, dat waarvoor je betaald kunt worden en dat waar je goed in bent. Als je passie, je missie, je beroep en je roeping samenvallen, heb je je ikigai gevonden. Klinkt goed toch? Maar het is nog niet zo eenvoudig je ikigai te vinden. En zeker voor mensen die als kind hun vader of moeder verloren zijn, kan het lastig zijn om richting te vinden. En hier is waarom.

Gevoel van richting kwijt : oorzaken bij jong ouder verlies

Er zijn verschillende oorzaken waardoor mensen van wie de vader of moeder op jonge leeftijd overleden is, het gevoel van richting kwijt zijn in hun leven. Of beter uitgedrukt: geen gevoel van richting hebben gevonden toen ze opgroeiden. Ik noem er hier drie:

1 De enorme emotionele en psychologische impact maakt het vinden van richting lastig

Als een ouder overlijdt, is dat voor een kind heel moeilijk om te bevatten. Van de ene op de andere dag is vader of moeder er niet meer. Zelfs als het afscheid vooraf wordt gegaan door een lang ziekbed, blijft het gemis van de ouder een schok. Een kind is simpelweg niet voorbereid op het omgaan met zo’n groot verdriet. Dat gevoel van gemis zal blijven, als een constante bron van pijn die voor de buitenwereld lastig te begrijpen is. Dit kan het kind het gevoel geven dat ze alleen staan in hun verdriet. Maar ook dat ze alleen staan in de keuzes die ze later moeten maken. Dit kan een barrière worden voor het vermogen om vooruit te gaan en hun weg te vinden. Het kan zich uiten als een onzichtbare emotionele last die het lastig maakt om nieuwe doelen te stellen, een gevoel van richting te ervaren en positieve veranderingen in het leven te omarmen.
En hier komt nog iets bij kijken: het kan ook knap lastig zijn om je identiteit te ontwikkelen. Als kind ben je nog volop bezig om te ontdekken wie je bent en wie je wilt zijn. Je bent nog lang niet ‘af’. In die reis van zelfontdekking speelt een ouder een cruciale rol, iemand die je helpt bij het ontdekken van je passies en talenten. Maar als die ouder er niet meer is, blijft er een lege plek achter. Het perspectief en de inzichten van die ouder ontbreken, en dat kan het moeilijk maken om te begrijpen wat écht belangrijk is en welke richting, zowel persoonlijk als professioneel, bij jou als individu past.

2 Verandering in levensomstandigheden maken onzeker

Jong ouderverlies kan leiden tot ingrijpende veranderingen in de gezinsdynamiek en levensomstandigheden. Kinderen moeten zich aanpassen aan nieuwe rollen, verantwoordelijkheden en soms zelfs een veranderde levensstijl doordat de overgebleven ouder een nieuwe partner krijgt. Dit kan hun gevoel van stabiliteit en veiligheid aantasten. De veilige basis is weg, waarvandaan duidelijke richting in het leven gevonden kan worden. Vergelijk het maar met afzetten op een wiebelige plank naar een onzichtbaar doel in de verte. Zonder die stevige ondergrond om op te staan, lijken elke keuze en elke stap een sprong in het duister te zijn. En daar begin je liever niet aan.
Daarbij komt dat het kind een meester wordt in het zich aanpassen aan de omstandigheden. Het wil niet lastig zijn, want de overlevende ouder heeft het al zo zwaar. Maar daarbij verliest het kind uit het oog wat het zelf wil en fijn vindt. Ze zijn niet gewoon kind meer. Later zal een loopbaan in een richting waar hun talenten liggen, maar niet hun passie of missie dan een aanvaardbare keuze lijken. Maar deze keuze is niet ingegeven door wat echt bij hun past.

3 Verstoring van zelfvertrouwen en doelgerichtheid

Zelfvertrouwen kan een issue zijn bij mensen die op jonge leeftijd een ouder verloren zijn. Door deze traumatische ervaring kan bij hen een gevoel ontstaan dat niets zeker is in het leven. Zo was je vader of moeder er nog en van de ene op de andere dag moet je het zonder hem of haar doen. Het vertrouwen in de wereld en in zichzelf is daardoor aangetast. Ze krijgen ook niet meer de bevestiging en liefde van de ouder die weggevallen is. Daardoor kunnen kinderen zich afvragen of ze het wel wel waard zijn om liefde en succes te ervaren. Deze twijfels kunnen een ernstige invloed hebben op hun vermogen om zelfverzekerd te zijn en doelgerichte beslissingen te nemen. Dit kan leiden tot een voortdurende innerlijke strijd die het lastig maakt om te geloven in de eigen capaciteiten. Daarmee wordt het ook lastig om een duidelijk gevoel van richting en doelgerichtheid te ontwikkelen.

Richting vinden na jong ouderverlies

Het verlies van een ouder in de kinderleeftijd heeft een diepgaande impact. Als je dit hebt meegemaakt, heb je vaak ook een ongelooflijke veerkracht. Je bent groot geworden en hebt obstakels overwonnen die anderen nooit zullen tegenkomen. Daardoor is de kans groot dat jij dieper inzicht hebt in wat anderen beweegt, en kan je met veel compassie kijken naar de wereld om je heen. Je bent vaak op zoek naar betekenis en neemt geen genoegen met oppervlakkigheid. Dat maakt het ook zo waardevol om uiteindelijk de richting die je kwijt bent weer te vinden. Door jouw ikigai te vinden, zal er meer lichtheid in jouw leven zijn en meer levensvreugde.

Voor mensen die in de kindertijd een ouder verloren zijn heb ik een coachtraject ontwikkeld: van overleven naar krachtig leven. Mocht jij op jonge leeftijd je vader of moeder verloren zijn, en spreekt wat je hier gelezen hebt je aan, aarzel dan niet om contact met me op te nemen. Ik luister graag naar je.

En mocht je nog twijfelen of jong ouderverlies bij jou nog voor belemmeringen zorgt: Ik heb een e-book geschreven over de levenslange gevolgen van verlaat verdriet. Je kunt het downloaden door onderstaand formulier in te vullen.

Jong ouderverlies en burn-out

burn-out, jong ouderverlies

Jong ouderverlies en burn-out. Als je mij al wat langer volgt, weet je dat ik daar iets mee heb. Ik vind het belangrijk meer bekendheid te geven aan jong ouderverlies en de gevolgen ervan op latere leeftijd. Met name het verband met burn-out vind ik frappant. Burn-out is een breed maatschappelijk verschijnsel, en het treft natuurlijk niet alleen mensen die in hun jeugd hun vader of moeder verloren zijn. Maar uit de gesprekken die ik voer met mensen die ervaring hebben met jong ouderverlies, blijkt dat bij veel van hen ergens in het leven een burn-out op de loer ligt.

Voor het vakblad voor coaches van Boom coaching schreef ik een artikel over jong ouderverlies en burn-out. Ik beschrijf hierin ook hoe ik mensen coach die aan de slag willen met de gevolgen van jong ouderverlies. Want jong ouderverlies heeft een levenlang invloed. Op welke manier? Dat bepaal je voor een groot deel zelf. Ik ondersteun je graag als je aan de slag wilt en wilt ervaren hoe je het verlies dat je in je jeugd leeft kunt integreren in je leven, zodat je met jouw ervaring verder kan. Van overleven naar krachtig leven noem ik dat.

Wil je meer weten over het coachtraject dat ik heb ontwikkeld voor mensen die op jonge leeftijd hun vader of moeder verloren zijn? Neem dan contact met me op, of kijk alvast hier naar wat het traject inhoudt.

Verlaat verdriet … en verder

coaching, jong ouderverlies, verlaat verdriet

Hoe kom je van verlaat verdriet af? Een vreemde vraag? Niet als je bedenkt dat mensen, van wie de vader of moeder jong overleden is, soms decennia later nog met de gevolgen daarvan rondlopen. We noemen dat verlaat verdriet door jong ouderverlies. En dat kan later nog een grote impact hebben. Door overlevingspatronen die een kind ontwikkelt na het overlijden van vader of moeder, loopt het als het eenmaal volwassen is tegen allerlei obstakels aan. Hierdoor is het lastig voluit te leven. Eigenlijk staat zo iemand in een soort overleefstand. Het besef wat er dwarszit is er vaak niet. De link met het vroege overlijden van vader of moeder wordt niet gelegd.

Misschien ben jij wel iemand die jong zijn vader of moeder is verloren. En worstel je al langer met een gevoel dat je niet echt kunt plaatsen. Je hebt het misschien aardig voor mekaar. Een goede baan, een leuke partner (of een leuk singlebestaan), een druk sociaal leven, kinderen misschien en een solide dak boven je hoofd. Toch knaagt er wat. Je mist iets, en je kan daar niet zo goed de vinger op leggen. Het zou zomaar kunnen dat je de vroege dood van je vader of moeder nog niet hebt ‘verwerkt’ (een lelijk woord hiervoor, ik heb het liever over ‘geïntegreerd in je leven’). Want die integratie is wat vaak nodig is om na de dood van je vader of moeder weer voluit verder te kunnen. Ik noem dat ‘van overleven naar krachtig leven’.

Diepe emotionele impact

Jong ouderverlies kan een diepe emotionele impact hebben op een kind. Door het overlijden van de figuur die jou zou moeten beschermen en verzorgen kunnen gevoelens van onveiligheid, verlatenheid en angst ontstaan. Ook kan het de ontwikkeling van jouw identiteit verstoren en je zelfvertrouwen aantasten. Naast deze emotionele impact kan jong ouderverlies ook praktische gevolgen hebben gehad. Het kan hebben geleid tot financiële problemen, bijvoorbeeld als de overleden ouder de kostwinner was. Of misschien is er wel een nieuwe partner in het leven van de overgebleven ouder gekomen die jou niet onvoorwaardelijk accepteerde. Door de rouw van jouw overgebleven ouder, was er misschien ook minder aandacht voor jouw behoeften, en kreeg je het gevoel dat je alles zelf op moest knappen. Al deze gevolgen kunnen ervoor zorgen dat je als kind moeite hebt gehad met rouwen. Dit kan leiden tot problemen op latere leeftijd. Je kan tegen een burn-out oplopen, last hebben van angststoornissen of depressie, relatieproblemen en moeite met het aangaan van nieuwe relaties. Je vindt vooral het leven niet zo eenvoudig als anderen dat lijken te vinden, en je hebt het gevoel dat je iets mist.

Erkenning is de eerste stap

Het is belangrijk om te erkennen dat jong ouderverlies een traumatische gebeurtenis was die nog lang door kan werken in jouw leven. Vaak komt die erkenning pas op latere leeftijd, omdat je hebt geleerd om alles alleen op te knappen. De lastige gevoelens die je mogelijk had, hoorden er gewoon bij, en je ging weer door, zoals je dat altijd gedaan hebt. Je leest nu dit artikel, dat is mogelijk een stap in het erkennen van de volle omvang van wat jou overkomen is. Het is niet gemakkelijk om te beseffen dat de vroege dood van je vader of moeder nog steeds impact heeft op jouw huidige leven. Het is immers al zo lang geleden, en het ging toch altijd goed met je. Maar als je beseft dat je nog iets mist, en dat je daar al die tijd misschien naar op zoek bent geweest, kan er ruimte ontstaan voor persoonlijke groei en een krachtig leven.

Wie was je ouder? En wie ben jij?

Wie was je vader of moeder? En wie ben jij? Wie zou je zijn als je vader of moeder niet op jonge leeftijd overleden was? Dit zijn vragen die draaien om identiteit. Door de traumatische ervaring die je hebt meegemaakt is de ontwikkeling van jouw identiteit als het ware omgebogen. Om er maar even een definitie in te gooien: “Identiteit is het beeld dat iemand van zichzelf heeft en het geheel van eigenschappen en kenmerken die hem of haar als persoon uniek maken. Dit beeld vormt zich in de loop van het leven en wordt beïnvloed door de omgeving en de gebeurtenissen die iemand meemaakt.”

Het verlies van een ouder op jeugdige leeftijd kan de identiteitsontwikkeling van een kind op verschillende manieren beïnvloeden. Het kan ervoor zorgen dat het kind zich anders voelt dan zijn of haar leeftijdsgenoten, zich buitengesloten voelt of moeite heeft om zich te identificeren met anderen. Het kan ook leiden tot gevoelens van eenzaamheid, angst en verdriet, die het kind kunnen belemmeren in het ontwikkelen van een gezonde identiteit.

Aandacht voor het verlies

Een ander aspect dat van invloed kan zijn op de identiteitsontwikkeling van een kind dat een ouder heeft verloren, is de manier waarop de overgebleven ouder en de omgeving van het kind omgaan met het verlies. Als er weinig aandacht wordt besteed aan het verlies of als het kind niet de kans krijgt om te rouwen en zijn of haar gevoelens te uiten, kan dit leiden tot problemen in de identiteitsontwikkeling. Het kind kan zich bijvoorbeeld niet goed hechten aan anderen of moeite hebben met het aangaan van relaties.

Wat je ook ziet is dat het verlies van een ouder juist kan leiden tot een sterke innerlijke kracht en veerkracht bij het kind. Het kan bijdragen aan een dieper begrip van het leven en de waarde van relaties en het kan het kind helpen bij het ontwikkelen van een sterke identiteit en persoonlijkheid. Dit kan ertoe leiden dat iemand zich anders voelt dan anderen. Wat ik veel zie is dat mensen die jong een ouder verloren zijn, zoekende zijn naar wie hun ouder was. Door dit te gaan ontdekken, kan ook een beter begrip ontstaan van wie je zelf ten diepste bent. Ik besteed hier in mijn ‘van overleven naar krachtig leven coachtraject’ ook aandacht aan.

Leven naar je kernwaarden

Als de identiteitsontwikkeling verstoord is, kan dit op latere leeftijd problemen opleveren bij het leven naar je eigen kernwaarden. Het kan zijn dat je als kind tijdens het rouwproces bepaalde overlevingsstrategieën hebt ontwikkeld om met het verlies om te gaan, zoals aanpassingsgedrag of het vermijden van confrontaties met emoties. Deze overlevingsstrategieën kunnen op den duur leiden tot het onderdrukken of negeren van gevoelens en behoeften en tot het niet goed kennen van je eigen kernwaarden. En het niet goed in contact staan met je kernwaarden en deze niet leidend laat zijn in belangrijke keuzes, kan leiden tot een gevoel van ontevredenheid, richtingloosheid en disbalans. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in een baan die niet past bij jouw interesses en kwaliteiten, of een relatie die niet past bij jouw waarden en behoeften.

Het is daarom belangrijk om je eigen identiteit en kernwaarden te herontdekken. Het kan helpen om hierover te praten met een coach, die kan helpen bij het integreren van het vroege verlies in jouw leven en het verkennen van jouw identiteit en kernwaarden. Zo kan je stap voor stap leren om meer in contact te staan met jouw kernwaarden, zodat die weer leidend kunnen zijn in belangrijke keuzes en situaties. En dat kan weer bijdragen aan meer balans, richting en voldoening in jouw leven.

Geef jezelf de tijd

Het proces van verwerking en integratie van verlaat verdriet kost tijd en is niet altijd makkelijk. Je loopt hier al langer mee rond, en misschien heb je het gevoel dat je er klaar mee wilt zijn. Het kan soms ook een uitdagende en emotionele reis zijn, maar uiteindelijk leidt het tot persoonlijke groei en veerkracht. Je gaat van overleven naar krachtig leven. Ik ondersteun je daar graag bij in het ‘van overleven naar krachtig leven’ coachtraject. In vijf coachwandelingen in de natuur gaan we op zoek naar wie jouw ouder was, wie jij als kind was en wie je nu bent. Aan de hand van jouw kernwaarden ga je onderzoeken welke veranderingen je in je leven zou willen zien. Je krijgt meer inzicht in jouw patronen. Maar inzicht zonder actie levert nog niets op, dus we besteden ook aandacht aan die dingen die je daadwerkelijk kunt doen om in actie te komen om jouw krachtige leven vorm te geven.

Ik wil meer weten over het ‘van overleven naar krachtig leven’ coachtraject

Wil je eerst nog meer lezen over de levenslange invloed van verlaat verdriet, dan kun je ook mijn gratis e-book aanvragen. Dat doe je door dit formulier in te vullen.

Je anders voelen door de vroege dood van je vader of moeder

Ik voel me anders – over de gevolgen van verlaat verdriet

coaching, jong ouderverlies, verlaat verdriet

Vijf redenen waarom iemand die als kind een ouder verloor zich anders kan voelen (ook als volwassene)

Je anders voelen door het vroege overlijden van je vader of moeder is iets wat ik vaak hoor van mensen die ik spreek over verlaat verdriet. Door het schrijven van mijn e-book over de lange termijn gevolgen van jong ouderverlies), spreek ik de laatste tijd vaak mensen van wie de vader of moeder is overleden toen zij nog kind waren. Een van de dingen die deze mensen me zeggen is dat ze zich vaak ‘anders’ voelen dan anderen. Ze voelen zich vaak buitenstaander in de groep waar ze bij horen (eerst op school, later in hun studie en werk). Ook in intieme relaties kan sprake zijn van zich anders voelen. Daardoor kan een gevoel van interne eenzaamheid ontstaan, waar ze zelf de oorzaak niet van snappen. Waar komt dit gevoel van anders zijn en eenzaamheid toch vandaan ben ik me af gaan vragen. Hier mijn analyse. Ik ben benieuwd wat je ervan herkent in je eigen leven, als je ook jong een ouder bent verloren.

Reden 1: Het verdriet dat je als kind had, paste niet in het leven dat je leidde

Als je als kind je vader of moeder verliest, heb je iets meegemaakt, waar de meeste mensen pas decennia later mee geconfronteerd worden. De dood van je vader of moeder is een levensveranderende gebeurtenis. Als kind ben je op school in een omgeving die gericht is op leren en lol maken. Daar hoort verdriet niet bij, en daarom heb je het verdriet misschien wel weggestopt. Klasgenoten van wie beide ouders nog leven snapten niet dat je verdrietig was. Ze denken dat je verdriet alleen maar kan uiten door te huilen. Maar dat deed je niet, want je wilde niet zielig gevonden worden; je wil erbij horen. Dus ben je je gaan terugtrekken om het verdriet niet te laten zien, of je ging juist de clown uithangen. Beide reacties leiden ertoe dat je van binnen een eenzaamheid bent gaan ervaren die je niet kan duiden. Je hebt je met je gedrag misschien ook wel letterlijk buiten de groep geplaatst, waardoor je de aansluiting met leeftijdgenoten miste. Dit patroon kan zich doorzetten in de volwassenheid, waarbij je je nog steeds vaak anders voelt dan anderen.

Reden 2: Je hebt moeite met oppervlakkigheid

Als je als kind je vader of moeder verliest, ben je vaak ernstiger dan mensen in je omgeving. Je hebt al heel vroeg geleerd wat écht belangrijk is en bent niet snel onder de indruk van in jouw ogen onbelangrijke zaken. Over koetjes en kalfjes praten staat je tegen, en dat zal je dan ook liever vermijden. In de huidige samenleving lijkt het vaak om oppervlakkigheid te draaien en in een omgeving waarin het wel belangrijk wordt gevonden om over het weer of de laatste aflevering van een tv-show te praten, voel je je niet op je gemak. Je voert liever diepgaande gesprekken over de zaken die jou écht interesseren. Op netwerkgelegenheden en feestjes ben je dan ook vaak niet op je best. Maar ook in relaties, kan je het lastig vinden als de ander de diepgang niet met jou wil opzoeken.

Een oorzaak van de moeite met oppervlakkigheid kan zijn dat mensen die op jonge leeftijd een ouder zijn verloren, een stevige basis missen, doordat die op jonge leeftijd is weggevallen. Je bent op zoek naar houvast. Vluchtige gesprekken geven dat houvast niet, en kunnen daardoor onaangenaam als je als kind je vader of moeder verloren bent.

Reden 3: Geen keuzes maken die bij jou passen

Iemand die op jonge leeftijd zijn vader of moeder verliest, heeft niet geleerd om keuzes te maken die echt bij hem of haar passen. Misschien herken je dat ook? Door het vroege overlijden van je ouder, veranderde plots alles om je heen. De overgebleven ouder was minder beschikbaar doordat deze bezig was met het eigen verdriet, en de aandacht voor jou verminderde daardoor. Als gevolg daarvan kreeg je niet de structuur en regels die je als kind nodig had. Je kan daardoor later moeite hebben met zelfdiscipline, maar ook met het maken van keuzes.

Bij het kiezen van een vervolgopleiding, ontbreekt soms de begeleiding van de ouder. Je moest het grotendeels zelf uitzoeken, en was daar nog niet op voorbereid. Daardoor heb je in het verleden misschien keuzes gemaakt, die eigenlijk niet zo goed bij jou passen. Dit kan er weer toe leiden dat je je blijft afvragen of het pad dat je uiteindelijk gekozen hebben, het pad is dat bij jou past. Daarmee kan ook een gevoel van ‘anders zijn’ ontstaan, want iedereen om je heen lijkt wel goed te weten wat ze met hun leven willen.

“hij had het gevoel dat hij nog altijd in het duister tastte; hij had wel een pad gekozen, maar keek steeds achterom, bang dat hij de tekens verkeerd beoordeeld had en misschien toch de andere route had moeten nemen”
J.K. Rowling: Harry Potter : De relieken van de dood (geciteerd uit het verlaat verdriet (ver)werkboek van Titia Liese)

Reden 4: Verantwoordelijkheden op je nemen die niet van jou zijn

Door de vroege dood van je ouder, kan bij jou het gevoel zijn ontstaan dat je de rol of de taken van de overleden ouder op je moet nemen. We noemen dit ook wel plekverwarring (naar het aanbevelenswaardige boek van Alice Coerts: ‘van burn-out naar levenszin’). Van plekverwarring is sprake als het kind taken en verantwoordelijkheden op zich neemt die niet passend zijn bij zijn leeftijd. Het kind doet dat omdat het onbewust onvolkomenheden ziet in het systeem van het gezin van herkomst, waarvan het denkt dat het zijn of haar taak is die onvolkomenheden op te lossen. Later, op andere plekken zoals op het werk, zet dit patroon zich voort. Herkenbaar?

Het verantwoordelijkheidsgevoel, past niet bij de daadwerkelijke verantwoordelijkheden. De werknemer vindt dat hij onvolkomenheden moet oplossen en voelt zich daarbij ook superieur aan collega’s die het er ‘maar bij laten zitten’. Dat leidt tot een gevoel van anders zijn. Uiteindelijk kan dit er ook toe leiden dat te veel hooi op de vork wordt genomen, en dit kan dan weer leiden tot overspanning en uiteindelijk ook burn-out.

Reden 5: Aangetaste geheugenfunctie

Jong ouderverlies doet wat met het geheugen. Ik schreef hier eerder een blog over. Door het trauma dat jong ouderverlies is, is het geheugen bij sommige mensen die in hun jeugd hun vader of moeder verloren aangetast. Dat komt doordat de hersenen bij deze kinderen voortdurend in alarmstand staan. Want dat vreselijke dat toen gebeurde, kan zomaar nog een keer voorvallen. Het gevolg hiervan is dat herinneringen aan de jeugd, maar ook van later, niet gemakkelijk naar boven gehaald kunnen worden. De herinneringen zijn er wel, maar ze zijn zo goed opgeborgen, dat ze niet als vanzelf naar boven komen. Als er in een vriendengroep dan herinneringen worden opgehaald aan hoe het vroeger was, dan kan dat er ook toe leiden dat iemand zich anders voelt, doordat hij of zij dit soort herinneringen helemaal niet heeft.

Voel jij je anders door de vroege dood van je vader of moeder?

Dit zijn wat mij betreft allemaal redenen waarom iemand die jong zijn vader of moeder verloren is, zich op latere leeftijd anders kan voelen. Ik ben benieuwd: herken je hier iets van. Laat het me vooral weten. Dat kan je doen door mij te mailen.

En wil jij in gesprek met mij om te onderzoeken hoe jij bent omgegaan met de gevolgen van het vroege verlies van je vader of moeder? Neem dan contact met me op. Misschien is een wandelcoachtraject wel iets voor jou. In dat traject ga jij onder mijn begeleiding onderzoeken wat de gevolgen zijn geweest van het vroege overlijden van je ouder. Maar vooral ook, hoe je vanaf nu verder wilt met dit gegeven, zodat je weer voluit kunt gaan leven. Want je anders voelen is zo gek nog niet, zolang het je maar niet belemmert om dat te doen waar jij écht van gaat leven.

Wil je meer lezen over de lange termijn gevolgen van jong ouderverlies? Download dan mij e-book: ‘Verlaat verdriet vergaat niet’.