Perfectionisme en burn-out : waarom gaan ze zo vaak samen?

Die vraag viel me van de week in toen ik overdacht met wat voor verhalen mijn coachees vaak bij mij komen. Perfectionisme maakt daar vaak onderdeel van uit. Het heeft ze vaak ver gebracht, maar het kan uiteindelijk ook tot een burn-out leiden. Ze werken zo hard, ze vinden het nooit goed genoeg, en daarmee bereiken ze heel veel. Maar ze gaan ook steeds harder werken, om maar te kunnen voldoen aan de hoge standaarden die ze zichzelf opgelegd hebben, en ze komen niet toe aan ontspanning. Zie hier het perfecte recept voor een burn-out.
Maar waar komt dat perfectionisme nu toch vandaan? Waarom legt een perfectionist de lat zo hoog voor zichzelf?

Daar zijn verschillende verklaringen voor. En zoals zo vaak is de bron van een patroon dat nu last geeft te vinden in de jeugd.

De bron van perfectionisme

De bron van perfectionisme ligt vaak in de jeugd.

• Het kan zijn dat je bent opgegroeid in een omgeving waarin weinig aandacht voor jou was. Door extra je best te doen, kreeg je complimenten, en dat smaakte naar meer. Het is voor een kind namelijk heel belangrijk om gezien te worden. Daar doet het heel veel voor. Ook als dat ten koste gaat van andere dingen.
• Het tegenovergestelde kan ook aan de hand zijn. Je was bijvoorbeeld heel goed in sport, en je werd door je ouders gestimuleerd om nog beter te worden. Je prestaties op het sportveld werden daardoor steeds belangrijker. Je zag “Als ik maar heel goed mijn best blijf doen, dan maak ik mijn ouders blij”.
• Als er vroeger vaak ruzie was in huis, kan je ook steeds meer je best zijn gaan doen op school bijvoorbeeld. Als je dat deed, goede cijfers haalde, was dat een manier om je vader of moeder af te leiden, waardoor de aandacht op jou gevestigd was, en de ruzie even ophield. Maar het kon ook een manier voor jou worden om te ontsnappen aan de akelige sfeer thuis. Je vluchtte dan als het ware in je huiswerk.
• Ook het op jonge leeftijd een ouder verliezen kan ertoe leiden dat het kind extra zijn best gaat doen. Niet lastig zijn, want het verdriet van de overgebleven ouder is zo groot. Voor het eigen verlies is geen ruimte. En zo ontstaat ‘verlaat verdriet’.

Dit zijn dus manieren waarop perfectionisme kan ontstaan.

Perfectionisme en burn-out

Hoe leidt perfectionisme nu tot een burn-out? Dat kan eigenlijk op verschillende manieren. Perfectionisten zijn bang om fouten te maken, of dat dingen mislukken. Om dat te voorkomen, kunnen ze twee strategieën hanteren.

1. Ze gaan steeds meer hun best doen om een doel te behalen. Een doel dat vaak onhaalbaar is. Ze gaan nog harder werken, nog meer hun best doen, nog meer opleidingen volgen. En omdat er maar 24 uur in een dag zit, houden ze geen tijd over voor ontspanning. 
   Dit kan leiden tot overspannenheid en uiteindelijk zelfs tot een burn-out.  Dit is het beeld wat veel mensen van perfectionisten hebben. Maar het kan ook de andere kant op werken:
2. Ze vermijden juist de confrontatie, waardoor ze niet kunnen falen. Perfectionisme en faalangst gaan vaak samen. Ze beginnen niet aan het nastreven van een doel, of als ze ergens aan begonnen zijn, haken ze voortijdig af. Want als je ergens niet aan begint, kun je ook niet falen. Door dit gedrag zet de perfectionist zichzelf vast en komt hij nergens toe. Perfectionisme kan dan zelfs verward worden met luiheid. Niet in de laatste plaats door de perfectionist zelf. Dit zal eerder tot een bore-out dan een burn-out leiden. Dezelfde symptomen, maar met een heel andere oorzaak.

Perfectionisme als waarschuwingssignaal

Je kan heel eenvoudig zeggen: “stop met het nastreven van het perfecte plaatje, want dat bereik je toch niet”. En dat is natuurlijk zo. Perfectie bestaat niet; het kan altijd beter. Maar je zou perfectionisme ook kunnen zien als een waarschuwingssignaal. Kennelijk ben je iets aan het ontlopen als je perfectionisme weer de kop op steekt. In het verleden werkte dat ook, dus waarom zou je daar niet mee doorgaan?
Het antwoord daarop weet je denk ik wel. Anders had je niet zover doorgelezen. Perfectionisme leidt tot stress en kan uiteindelijk in een burn-out of bore-out uitmonden. En dat is wat je niet wilt. Onderzoek dus welke situatie of emotie je aan het ontlopen bent als je ‘perfectionisme monster’ zich weer doet gelden.

Heb je daarbij ondersteuning nodig, dan help ik je graag het ‘monster in de bek te kijken’. Neem dan contact met me op.