Maak het paniekmonster wakker : over uitstelgedrag en deadlines

Nog even naar de tuin, nog even een mail versturen, nog even mijn agenda voor de komende bosbaden online zetten, nog even appen met mijn nichtje, nog even dit, nog even dat. En de koffer voor mijn vakantie is nog niet ingepakt, terwijl we toch echt over een uur vertrekken richting Zuid-Frankrijk. Zo zat ik er vorige week bij. Het paniekmonster is laat wakker geworden dit jaar, maar gelukkig is het toch goed gekomen, omdat ik wel een deadline had gesteld voor ons vertrek. Laat ik dat even uitleggen. En als je liever een filmpje kijkt over uitstelgedrag, dan kan dat natuurlijk ook.

In onze geest, zo zegt Tim Urban in zijn Ted Talk, is een aapje actief (de instant gratification monkey), die erop uit is om alles te doen wat leuk en niet moeilijk is. Door instagram scrollen, Netflixen, of in mijn geval nog even naar de tuin bijvoorbeeld. Dit aapje saboteert de acties van de ‘rational decision maker’, die dingen gedaan wil krijgen. Daarnaast is er een paniekmonster, waar het aapje bang voor is. En dat paniekmonster wordt pas wakker als er een deadline overschreden dreigt te worden.

Notoire uitstellers hebben dus een deadline nodig om in actie te komen. Als die deadline ontbreekt dan gebeurt er niet veel. Ten minste er gebeurt wel veel, maar vooral de leuke en gemakkelijke dingen. De moeilijke en niet zo leuke dingen worden op de lange baan geschoven.
Totdat de deadline nadert en het ‘paniekmonster’ wakker wordt. Dan kan er ineens heel veel, in heel korte tijd.

Uitstelgedrag kan leiden tot burn-out

Uitstelgedrag is een probleem dat niet onderschat mag worden. Bij het ontbreken van deadlines, kan het ertoe leiden dat iemand tot in het oneindige blijft uitstellen, en uiteindelijk toeschouwer op zijn eigen leven is. Niet alleen kleine taken, zoals het belastingformulier invullen, maar ook grote levensbeslissingen (blijf ik in deze baan/deze relatie/dit huis/deze stad) worden op de lange baan geschoven. En dat kan leiden tot stress, spanningsklachten en zelfs een burn-out. Ook depressieve gevoelens worden gelinkt aan uitstelgedrag. Goed dus om dit aan te pakken. Maar dan is het belangrijk te weten wat er achter uitstelgedrag zit.

Bij sommige mensen is het faalangst. Als ze een taak maar lang genoeg uitstellen, doordat zij onzeker zijn, dan is het niet aan hun prestatie te wijten dat het resultaat ondermaats is. Ze hadden het ten slotte in heel weinig tijd moeten doen. Anderen zijn juist bang voor succes. Wat als ze de taak met succes afronden, wordt dat dan de maatlat waarlangs ze gelegd worden bij toekomstige prestaties? Een andere verklaring is dat veel uitstellers laag scoren op consciëntieusheid (een van de Big Five persoonlijkheidseigenschappen) en ze zijn dus gewoon slordig of laks. Ze verliezen hun langetermijndoelen uit het oog als zich kortetermijn pleziertjes aandienen, en ze hebben meer moeite met saaie of lastige taken dan hun consciëntieuzere medemens.

En hier valt wat aan te doen. Door deadlines te stellen bijvoorbeeld, en door onrealistische gedachten over saaie en lastige taken of beslissingen uit te dagen. Want het invullen van belastingformulieren, of het vouwen van de was hoeft niet leuk te zijn. Het zijn gewoon taken die gedaan moeten worden, en uitstellen maakt de taak niet leuker. En ook belangrijke levensbeslissingen worden er niet gemakkelijker op, als je ze niet een keer aankijkt en een knoop doorhakt.

Hieronder staan nog een paar dingen die jij misschien hebt uitgesteld

• Loop je met een vraagstuk waarover je met een coach zou willen praten. Coaching kan je helpen de dingen voor jezelf op een rij te krijgen, en een verandering in gang te zetten. Ik help je graag verder.
• Weten waar jij van gaat stralen? Doe de kernwaardentest!
• Of kom volledig tot ontspanning in de natuur en geef jezelf een bosbad cadeau.  Ik organiseer het eerstvolgende bosbad op vrijdag 17 juni.