stressreductie

Van burn-out naar levenszin

burn-out, jong ouderverlies, persoonlijke ontwikkeling

Over dieperliggende oorzaken van burn-out

‘Van burn-out naar levenszin’. Dat is de titel van een boek dat ik onlangs las. En dat boek raakte wat snaren bij mij. Misschien vind je er ook wel herkenning in bij jezelf, of bij iemand in je omgeving die een burn-out heeft (gehad). In dit schitterende boek gaat de schrijver Jane Alice Coerts op zoek naar de dieperliggende oorzaken van een burn-out. In de spreekkamer van de bedrijfsarts of psycholoog komen deze vaak niet aan de orde. Dat kan ertoe leiden dat de oorzaken van de burn-out niet bij de bron worden aangepakt en dat kan vervolgens weer leiden tot een terugval in de burn-out.

Oorzaken van burn-out

De dieperliggende oorzaken van een burn-out zijn vaak gelegen in de (vroege) jeugd. Coerts onderscheidt drie oorzaken:
– niet genomen rouw,
– plekverwarring, en
– passie in de schaduw

Niet genomen rouw

De manier waarop je in je jeugd leerde omgaan met verlies is een krachtige voorspeller voor de patronen die je in je latere leven gaat hanteren. Bij verlies kan het gaan om het verlies van een dierbare of iets dierbaars; een geliefde, gezondheid, een ouder, fijn werk, een stabiele jeugd. Als je vanuit je gezin van herkomst leert dat het antwoord op verlies stug doorgaan is, de schouders eronder en doorbijten, dan ga je dit patroon later herhalen. Het maakt dat je verhardt, er geen ruimte is voor emoties en de levensenergie uitdooft.

Plekverwarring

Van plekverwarring is sprake als het kind taken en verantwoordelijkheden op zich neemt die niet passend zijn bij zijn leeftijd. Het kind doet dat omdat het onbewust onvolkomenheden ziet in het systeem van het gezin van herkomst. Door taken en verantwoordelijkheden op zich te nemen, verbindt het zich met het gezin van herkomst. Hierdoor komt het kind op een ‘magische plek’, die niet de zijne is. Op deze plek ontwikkelt het kind ook kwaliteiten die gewaardeerd worden en waar het zichzelf mee gaat identificeren. Ook anderen waarderen het kind om deze kwaliteiten.
Als harde werker neem je geen tijd voor ontspanning; je krijgt het niet voor elkaar taken te delegeren. Als bemiddelaar in conflicten tussen je ouders, lukt het je niet om conflicten daar te laten waar ze horen. Deze patronen die later ook breder worden ingezet, leiden uiteindelijk tot overbelasting.

Passie in de schaduw

Met ‘passie in de schaduw’ bedoelt Coerts dat je je hart onvoldoende volgt. Je raakt het zicht kwijt op jouw bijdrage aan de wereld, met als gevolg verlies van rust en focus.
In je trouw aan het gezin van herkomst kan je verleren om vragen te stellen als: beleef ik hier plezier aan, zijn de keuzes die ik maak een afspiegeling van wie ik ten diepste bedoeld ben te zijn, wat drijft mij om dit te doen of te laten? Als je hart onvoldoende betrokken is bij het leven dat je leidt zul je focus verliezen en onvoldoende opladen. Ook dit kan weer een bron van burn-out zijn.

Niet alleen oorzaken, maar ook oplossingen

Het boek beschrijft niet alleen oorzaken van burn-out, maar ook oplossingen. En dat zijn geen quick fixes. Patronen die in de jeugd zijn ontstaan, zijn er niet voor niets. Ze hebben je tot nu toe geholpen je staande te houden en zijn onderdeel van je identiteit geworden. Daaraan werken doe ik met mijn coachklanten. Ben je nieuwsgierig naar mijn manier van coachen, dan kun je natuurlijk contact met me opnemen.

PS…

Misschien ben je geïnteresseerd in het bosbad dat ik op Goede Vrijdag (15 april) organiseer in Midden-Delfland. De aanmelding daarvoor is geopend. Een bosbad biedt diepe ontspanning. Iets waar mensen die een burn-out hebben (gehad), of bang zijn om terug te vallen in een burn-out veel baat bij kunnen hebben.
Verder kun je ook een gratis ‘burn-out preventiegesprek’ met mij inplannen. We gaan in gesprek over wat bij jou risicofactoren zijn om in een burn-out te komen en wat je kunt doen om dieperliggende patronen te veranderen.

Wie zit er achter het stuur van jouw bus?

coaching, persoonlijke ontwikkeling

Deze week voel ik me net een handelsreiziger. Ik leef uit mijn koffer, ga van cursusdag naar cursusdag naar cursusdag en maak er een rondje Nederland van. Het begon op dinsdag in Utrecht met een livedag van het bloeiende praktijkprogramma waarmee ik bouw aan mijn praktijk. Daarna een dag van de opleiding tot master forest bathing gids in Bennekom en ten slotte twee dagen van de opleiding wandelcoaching in Middelbeers. Door omstandigheden vielen al deze dagen in één week. Het zijn stuk voor stuk prachtige, waardevolle dagenl. Maar voor mijn doen best een beetje veel. En als ik dan niet uitkijk, kan er dan ineens iemand het stuur overnemen van mijn innerlijke Bus.

Een bus vol subpersonen

Misschien herken je dat wel. Je loopt na een drukke dag in de supermarkt (je hoofd misschien bewust of onbewust vol zorgen over de toestand in de wereld) om je avondeten te kopen en hebt ineens zin om iets extra’s te kopen; chocolade bijvoorbeeld. Maar dat stond helemaal niet op je lijstje, en bovendien wilde je wat minderen met snoepen. Want ja: coronakilo’s enzo. Een tweestrijd speelt zich af in je hoofd.
Hier zijn twee subpersonen aan het woord. De ene subpersoon is de verstandige; de andere de genieter, of misschien wel de trooster. Deze subpersonen zijn allemaal passagiers van jouw innerlijke Bus. En ze vechten op dat moment om het stuur van de Bus. Want wie het stuur heeft, bepaalt welke kant het op gaat. In dit voorbeeld, wordt de chocolade gekocht of niet.
De (innerlijke) Bus is een begrip uit een coachings- en therapiemethode die Voice dialogue heet. Deze methode is in de jaren 70 ontwikkeld door het Amerikaanse echtpaar Hal en Sidra Stone.

Zij gaan ervan uit dat je als je geboren wordt één individu bent en dat naarmate je je verder ontwikkelt er subpersonen ontstaan als gevolg van interacties die je met anderen hebt. Dat begint al in de wieg. Als je als baby lacht, krijg je positieve aandacht en daar wil je meer van. Zo wordt de ‘pleaser’ geboren. Als je huilt wordt daar minder positief op gereageerd. Je leert dan onbewust dat je die emotie maar beter niet kan laten zien en dan kan het zijn dat de ‘sterke’ zich gaat ontwikkelen. De sterke slikt zijn gevoelens in, en laat niet merken dat hij geraakt is.
Zo heeft iedereen allerlei verschillende subpersonen in zich, die als doel hebben het individu te beschermen en veilig te houden. De subpersoon die het meeste aan het stuur van de bus zit wordt de primaire subpersoon genoemd. Mensen zijn zich meestal niet bewust van het feit dat er een subpersoon aan het stuur zit, omdat ze helemaal samenvallen met de primaire subpersoon. Iemand zegt bijvoorbeeld dat hij een perfectionist is, maar in feite heeft hij een perfectionist aan het stuur van zijn Bus zitten.

De perfectionist als subpersoon, met de levensgenieter in de kofferbak

Mensen die veel van zichzelf eisen en willen dat alles wat ze doen perfect is, hebben een perfectionist als primaire subpersoon. Tegenover elke primaire subpersoon staat een verstoten subpersoon. Dat is de subpersoon die als het ware in de kofferbak van de bus zit en daar niet uit mag komen. In het geval van de perfectionist kan de verstoten subpersoon de ‘levensgenieter’ zijn. Zo nu en dan zal die tevoorschijn komen, als de individu moe is van zijn perfectionistische gedrag. Maar dat zorgt voor de perfectionist voor een situatie die heel onveilig voelt. Door zich perfectionistisch te gedragen, kreeg hij altijd erkenning van anderen en dat stimuleerde zijn zelfwaardering. Dat gaat niet goed samen met het losse van de levensgenieter. De levensgenieter wordt dus maar snel weer naar de kofferbak verbannen, waarbij een andere subpersoon: de ‘interne criticus’ de ‘perfecionist’ ondersteunt, met woorden als: “dat kan je toch niet maken? Je bent een luie donder als je niet eerst die klus afmaakt”. (De interne criticus is nooit een aardige stem merk je al aan dit voorbeeld)
Het is de kunst om je bewust te worden van alle verschillende subpersonen in je bus. Als je die in beeld hebt, krijg je zelf weer controle over de bus.
Met voice dialogue gaat de coach of therapeut via de cliënt in gesprek met de verschillende subpersonen. Dat heeft niet als doel een subpersoon uit de Bus te zetten, want ze hebben allemaal een belangrijke functie. Het doel is inzicht te geven in het bestaan van de subpersonen, zodat de cliënt een bewuste keuze kan maken voor wie hij aan het stuur laat. De coach of therapeut zal eerst via de cliënt met de primaire subpersoon praten en vervolgens met de verstoten subpersoon. De cliënt zal ten slotte als ware hij een buitenstaander naar de subpersonen kunnen kijken. Hierdoor worden de subpersonen inzichtelijke en dat kan ertoe leiden dat de cliënt meer de regie kan pakken in zijn leven.

Een wijntje van de ‘genieter’ voor de ‘verstandige’

En hoe verging het mij in de supermarkt na de tweede intensieve dag van mijn Tour d’Hollande. Ik was moe en kocht naast de gezonde maaltijd een flesje wijn. Want hé, de genieter wil ook wel eens wat zo halverwege een intensieve week. En toen nam de verstandige het weer over, genoot van het wijntje, en tikte deze mail. Zo kan het gaan met subpersonen in de innerlijke Bus.

Misschien vind je dit ook interessant:

Op Goede Vrijdag (15 april) organiseer in Midden-Delfland een bosbad. De aanmelding daarvoor is geopend.
Ie kunt ook een gratis ‘burn-out preventiegesprek’ met mij inplannen.

Slecht slapen bij burn-out : wat stress doet met je hersenen

burn-out, forest bathing

Als je van een burn-out aan het herstellen bent, kan je nog weleens overvallen worden door slaapgebrek, en dat maakt dat je je mogelijk zorgen maakt over een terugval in een burn-out. Slecht slapen is een veel voorkomend probleem bij burn-out. En goed slapen is essentieel voor het herstel ervan. Zie hier de opgave waar iemand voor staat die een burn-out heeft (gehad). Met slecht slapen bedoel ik:

niet in kunnen slapen
wel in kunnen slapen, maar middenin de nacht wakker worden met een opgejaagd gevoel en niet meer in kunnen slapen
wel in kunnen slapen, maar ’s ochtends extreem vroeg wakker worden en niet meer in slaap vallen

Slecht slapen bij burn-out is een waarschuwingssignaal

Als je een enkele nacht niet goed slaapt, is dat niet zo’n probleem, maar als de ‘slechte nachten’ zich aaneen rijgen, dan ontstaat er slaaptekort of zelfs een slaapachterstand die niet in te halen is. Lichaam en geest herstellen onvoldoende, waardoor je overdag niet goed zal functioneren. Slecht slapen kan een signaal zijn dat het chronisch stresssysteem geactiveerd is. Daarom is het zo’n belangrijk waarschuwingssignaal voor mensen die een burn-out hebben gehad, of er tegenaan zitten.
Slaapstoornissen bij burn-out worden veroorzaakt door het feit dat de hormoonhuishouding verstoord is geraakt en daarmee ook de werking van belangrijke hersengebieden. Hierdoor ga je in het dagelijks leven slechter functioneren, waardoor je weer gaat piekeren en nog slechter slaapt. Een vicieuze cirkel.

Werking van de hersenen bij slaapstoornis en stress

Hoe werkt dat nu in het brein? Bij een slaapstoornis zijn verschillende hersengebieden en de hormoonhuishouding uit balans. Het gaat dan om de:

hippocampus,
amygdala, en
prefrontale cortex

De hippocampus (die een belangrijke rol speelt bij de opslag van informatie in het geheugen, de ruimtelijke oriëntatie en het controleren van gedrag) werkt minder goed bij hoge hoeveelheden van het stresshormoon cortisol in het brein. De hippocampus speelt ook een rol in het aanmaken van melatonine (het slaap hormoon). Dit is ook een reden waardoor slapen bij chronische stress minder goed gaat.
Een periode lang slecht slapen heeft ook een negatief effect de amygdala (de amandelkern). In de amygdala heeft een rol in het ervaren, verwerken en aansturen van emoties. Als de amygdala door stress overactief is, heb je problemen met het reguleren van je emoties. Je bent sneller bedroefd, boos of bang.
De prefrontale cortex ten slotte stuurt interne hersenprocessen aan. Dit hersengebied kan de amygdala onderdrukken, je reptielenbrein overrulen (bijvoorbeeld door niet toe te geven aan verleidingen), informatie opslaan in je kortetermijngeheugen en zorgen dat je je ergens op blijft concentreren. Functioneert de prefrontale cortex niet goed, dan zal je moeite hebben impulsen te beheersen, waardoor je eerder grijpt naar bijvoorbeeld alcohol of suiker. En dit is weer slecht voor je slaappatroon.

Beter slapen door het Stresssysteem tot rust te brengen

In het herstel van een burn-out is het dus van belang het stressysteem tot rust te brengen, waardoor je weer beter gaat slapen. Daarvoor geeft de hersenstichting een aantal tips: “Gezond leven maakt de kans op een slaapstoornis kleiner. Roken en drinken wordt dus afgeraden, veel lichaamsbeweging is juist goed. Maar je kunt nog meer doen voor een gezonde nachtrust:

Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed.
Sta elke dag op dezelfde tijd weer op.
Blijf fit en beweeg regelmatig.
Sport overdag, niet ’s avonds voor je gaat slapen.
Ontspan voordat je gaat slapen.
Drink niets met cafeïne na 15:00 uur.
Drink geen alcohol voordat je gaat slapen.
Eet niet te veel voordat je gaat slapen.
Zorg voor een koele, stille slaapkamer
Beperk je schermtijd voordat je gaat slapen (smartphone, laptop)”

Hier voeg ik nog mijn eigen tip aan toe: Ook een bosbad helpt om het stresssyteem tot rust te brengen. Een deelnemer aan een bosbad dat ik in Italië verzorgde gaf aan dat ze al heel lang last had van slaapproblemen, maar dat ze na het bosbad eindelijk weer eens had doorgeslapen. Ik merk zelf ook het effect. Als ik langdurig in de natuur ben geweest kan ik alles beter relativeren en me minder druk maken over zaken. Daardoor slaap ik ook beter.

Ik wens je een goede nachtrust toe.

PS. Zou je een keer een bosbad willen ervaren om daarmee te ontspannen en beter te slapen? Ik organiseer regelmatig bosbadsessies. Kijk hier wanneer het volgende bosbad is.
Ook in mijn coachtingstrajecten besteed ik aandacht aan het chronisch stressysteem dat gekalmeerd mag worden als er sprake is van dreigende burn-out.

Hoe houd je het vakantiegevoel vast? Is forest bathing het antwoord?

forest bathing

Zo langzamerhand komt iedereen die weg is geweest weer terug van vakantie. Een heerlijk ontspannen periode wordt afgesloten en het gewone leven begint weer. Hou houd je nu dat fijne vakantiegevoel vast? Forest bathing kan de oplossing zijn. Het bijzondere van forest bathing is dat je voor een aantal uren helemaal kan ontsnappen aan het dagelijkse leven. Weg met de boodschappen- en to-do-lijstjes, de zorgen over een familielid of perikelen op het werk. Dat kan je allemaal achter je laten als je meedoet aan een forest bathing sessie. Een beetje zoals het op vakantie ook is. En het mooie is: het effect van zo’n bosbadsessie kan wel dagen of zelfs weken doorwerken. De optimale manier om het vakantiegevoel vast te houden dus.

Ik schreef het al eerder: Forest bathing heeft veel gezondheidsvoordelen en veel mensen snakken ernaar het ontspannen vakantiegevoel wat langer vast te houden. Met een periodieke forest bathing sessie is dat mogelijk. Door de ontspanning die je ervaart gedurende het bosbad wordt je stress-systeem tot kalmte gemaand en kan je weer voelen wat je echt nodig hebt. Een grote aanrader dus voor mensen die te veel stress ervaren en het vakantiegevoel eindelijk eens wat langer vast willen houden! Daarom start ik dit najaar met een pilot: Houd je vakantiegevoel vast met forest bathing. In drie forest bathingsessies ga jij ervaren dat je door forest bathing meer ontspannen door het dagelijks leven kan gaan. Nu, zo net na de vakantie is een goed moment om daarmee te starten. Indien gewenst kan je er ook persoonlijke coachingsessies bij afspreken.

Ik organiseer op vrijdagochtend 10 september van 10 tot 11 uur een gratis kennismakingssessie forest bathing voor geïnteresseerden in deze manier van tot rust komen. Het is een ingekorte versie van een volledige bosbadtrail. Wil je meedoen aan de kennismakingssessie in Vlaardingen, neem dan contact met me op. Voor mijn aanbod aan forest bathing sessies kun je een kijkje nemen in de agenda.